Sluiten of niet? Theaters, concertzalen en bioscopen in verwarring door nieuwe coronaregels

Het kabinet heeft afgekondigd dat tot half oktober in binnenruimten niet meer dan dertig personen mogen samenkomen. Het heeft daarop meteen een aantal uitzonderingen gemaakt – zoals musea, begrafenissen, kerkdiensten, scholen – maar theaters en concertzalen zitten daar niet bij. Wel is afgesproken dat de 25 veiligheidsregio’s zelf ‘gebouwen van groot belang’ kunnen aanwijzen waar de ‘30 personen’-regel niet geldt.

Hoe het verlenen van de ontheffing in de praktijk gaat, was dinsdag onduidelijk. Om versnippering te voorkomen drong de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties aan op een snelle ontheffing in het hele land voor podia die al sinds juli met een protocol de ‘anderhalve meter’-regel garanderen.

Maar tot zo’n brede ontheffing kwam het niet. Het Veiligheidsberaad waarin alle regio’s met elkaar overleggen heeft meer tijd nodig. Sommige regio’s stonden in afwachting daarvan voorstellingen voor meer dan dertig toeschouwers op dinsdagavond wel toe – zoals Den Haag en ook Noord- en Oost-Gelderland met onder meer Apeldoorn en Doetinchem. Andere regio’s zetten er een streep door, zoals Amsterdam, dat de meeste culturele instellingen van het land herbergt.

Besmettingen Amsterdam

Het besmettingsniveau in de hoofdstad is volgens de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema zo hoog dat een algemene ontheffing voor theaters en bioscopen ‘niet verantwoord’ is, aldus een woordvoerder. De gemeente gaat wel ‘gebouwen van groot belang’ aanwijzen: ‘Het zijn er veel in de stad.’ Maar hoe lang dat gaat duren is nog onduidelijk.

‘Samen met de veiligheidsregio’s en het Rijk zijn we druk met een eventuele gezamenlijke lijn voor ontheffingen voor culturele instellingen’, aldus de verklaring van de gemeente, waar alle onzekerheden in doorklinken. ‘Het is belangrijk dat het verlenen van eventuele ontheffingen zorgvuldig en transparant gebeurt, vanuit een beginsel van rechtsgelijkheid.’

De gang van zaken is ‘heel gek’, zegt Ivo van Hove, directeur van Internationaal Theater Amsterdam. ‘Bij de persconferentie maandagavond schoof het kabinet deze kwestie naar de veiligheidsregio’s en die schuiven het nu weer door naar het landelijke Veiligheidsberaad. En ondertussen moeten wij maar afwachten. Zo wordt het onnodig gecompliceerd. Niemand snapt het. Nu moeten wij aan onze bezoekers het kabinetsbeleid gaan uitleggen.’

In ITA aan het Amsterdamse Leidseplein stonden dinsdag twee voorstellingen geprogrammeerd, waaronder een try-out van Adem, de nieuwe solo van Nasrdin Dchar in de grote zaal waar volgens de anderhalvemeterrichtlijnen nu tweehonderd man in kan. Beide voorstellingen zijn geannuleerd. ‘Hoe kun je tweehonderd bezoekers terugbrengen naar dertig?’

Braafste van de klas

Het stoort Van Hove dat het theater nu weer de dupe is. ‘Nergens in het theater is een uitbraak geweest, theaters volgen uiterst strikte veiligheidsprotocollen; we zijn echt het braafste jongetje van de klas. Natuurlijk is de situatie zorgelijk, maar het is wel bijzonder pijnlijk dat wij nu wéér getroffen worden. Waarom wordt steeds alles op één hoop gegooid?’

De ‘30 personen’-regel betekent voor musea dat de zaalverhuur voor recepties, bruiloften of zakelijke bijeenkomsten vrijwel stil zal komen te liggen. Het is niet duidelijk of daar sinds de zomer alweer vraag naar was, maar de verhuur is wel belangrijk voor de exploitatie van musea. In 2019 bedroeg die een kleine 7 procent van de inkomsten.

Musea verwachten dat de nieuwe coronamaatregelen sowieso een terugloop in publiek tot gevolg zullen hebben. Het ontmoedigen van reizen die niet noodzakelijk zijn remt museumbezoek af, net als het online of telefonisch reserveren van een tijdslot. Sommige musea zijn daar altijd aan vast blijven houden, maar velen lieten dat los zodra in juli de regels waren versoepeld. ‘Voor sommige mensen is dat reserveren een drempel’, zegt een woordvoerder van de Museumvereniging, ‘omdat ze zich dan vast moeten leggen in hun agenda.’

Waar musea zelf over moeten beslissen is de vraag of ze mondkapjes verplicht stellen voor bezoekers. Het Rijksmuseum en het Van Goghmuseum in Amsterdam doen dat vanaf woensdag wel, en ze houden zich daarmee aan het dringende advies van burgemeester Halsema om niet alleen in winkels maar in publiek toegankelijke ruimten mondkapjes te gaan dragen. Ook het Philips Museum in Eindhoven zet die stap, maar andere musea kiezen een meer voorzichtige koers. In Den Haag bijvoorbeeld raden het Mauritshuis en het Kunstmuseum het publiek wel aan mondkapjes te dragen, maar ze stellen die niet verplicht.