Slapjanus

De makers van Dokument zeggen over hun programma dat het ‘de strijd toont van individuele mensen op het maatschappelijk vlak’. Daaraan is niets gelogen of overdreven. Maar de journalistieke intensiteit die eruit zou moeten spreken, is in de documentaires die onder die vlag varen geregeld ver te zoeken. Ze leggen echte gebeurtenissen vast uit de levens van gewone mensen, jawel. Maar laat hier onderhand maar eens zijn genoteerd dat gewone mensen toch vooral aan de andere kant van het beeldscherm thuishoren. En zich met al hun psychische en fysieke wissewasjes dus gewoon bij de dokter en de zielenknijper zouden moeten vervoegen in plaats van bij tv-makers. Zo’n sanitaire maatregel zou het dagelijkse aanbod op met name Nederland 1 bepaald geen kwaad doen.

De aflevering over Christian sloeg maandag alles. Twee, drie jaar lang werd hij gevolgd in zijn gevechtje om van de goklust af te geraken en zichzelf ook anderszins eens stevig aan te pakken. En elke vijf minuten voerde hij in zijn portret wel weer extra complicaties aan die dat onmogelijk maakten: trauma want ouders zijn ooit gescheiden, trauma want per ongeluk homofiel, trauma want ooit onbeantwoorde liefde opgevat voor een mannelijke hoer, trauma want niet in staat tot sociale contacten, trauma want borderline-symptomen, trauma want werkloos; kortom een innerlijke gatenkaas. Om met het chronisch slachtoffer zelf te spreken: ‘Dat mijn bril niet klaarlag bij de opticien ervoer ik als een afwijzing. Moeilijk de vinger te leggen op wat daar voor probleem onder zit. Er zit veel onder. Niet te vullen dat gat.’

Tussen al dat gejeremieer en zelfbeklag zaten de van de Dokument-reeks overbekende plingplong-akkoorden om te benadrukken dat we hier toch serieus geacht werden naar echte-mensendrama te kijken en niet naar journalistieke kwakzalverij met een slapjanus als hoofdpersoon. Maar zelfs op die therapeutische klankschaalmuziek bleek die gapende kloof niet te overbruggen.