Rustig vertelt theatermaker Karina Holla de gruwelijke korte verhalen die hoop en weerbaarheid ademen ★★★★☆

Niemand van de partizanen durfde het dienstbevel aan hun collega door te geven. Maar de jonge moeder had het zelf al geraden. Ze pakte haar baby en hield het lange tijd onder water tot het kindje geen kik meer gaf. De kans dat het huilen van de hongerige hummel de positie van de Sovjets aan de Duitsers zou verraden, moest koste wat het kost worden uitgesloten. Karina Holla vertelt het rustig, maar in een ooghoek glinstert soms een traan.

Het is een van de verhalen die de Belarussische onderzoeksjournalist, auteur en Nobelprijswinnaar Svetlana Alexijevitsj (72) optekende in haar De oorlog heeft geen vrouwengezicht, een compilatie van aangrijpende, verbluffende en soms ogenschijnlijk eenvoudige maar veelzeggende getuigenissen. Pakweg driehonderd vrouwen interviewde ze, destijds vaak heel jong, die in de Tweede Wereldoorlog aan het front streden. Vorig jaar nog diende het boek als inspiratiebron voor de geprezen film Beanpole (2019) van de jonge Russische cineast Kantemir Balagov.

En nu presenteert theatermaker Karina Holla (70) een prachtige voorstelling op basis van dat werk. Haar Oorlogsvrouwen (in regie van Mette Bouhuijs) zou in mei in première gaan, maar werd wegens corona uitgesteld naar deze week, te midden van verontrustende berichten over de veiligheid van Alexijevitsj, die samen met tal van andere vrouwen de strijd opnam tegen de omstreden president Loekasjenko.

Het zijn telkens impressies die Holla met ons deelt, een schets van een situatie, een overdenking, een droombeeld. Gruwelijke korte verhalen van steeds verschillende vrouwen, verhalen die tegelijkertijd hoop en ongelooflijke weerbaarheid ademen en verbazen over de veerkracht van de mens, en hier de vrouw in het bijzonder. Hoe iemand een bruidsjurk naait van verbandstroken. Hoe vrouwen hun menstruatiebloed gewoon moeten laten lopen, en dan een verschonende duik prefereren boven veiligheid. Hoe iemand een hond ziet snikken bij het lijk van zijn baas. Hoe je na terugkeer van het front wordt nagewezen als soldatenhoer.

Eens in de zoveel tijd onderbreekt Holla haar relaas en verbeeldt ze met lijf, leden en haar expressieve, witte gezicht de doodsangst bij een luchtaanval, een flard van een bajonettengevecht of een poging van gefolterde vrouwen om elkaar op te tillen naar een kleine opening in de gevangenismuur waardoor je een paardenbloem kunt zien.

Fraaie scènes zijn het, waarin Holla af en toe terzijde wordt gestaan door een tweetal jonge zangers en performers dat muzikale dansante intermezzo’s voor zijn rekening neemt. ‘Er is maar één weg, de mens liefhebben. Hem met liefde te begrijpen’, zegt Alexijevitsj. Holla draagt de voorstelling op aan haar, als passende ode aan vrouwelijke strijdbaarheid.