Russian Doll vindt een fijne balans tussen progressieve denkbeelden en politiek incorrecte grofheid (vier sterren)

Ze wordt aangereden door een taxi, valt van de trap en ín een luik op straat, ze komt terecht in een gasexplosie en in een naar beneden stortende lift, ze vriest dood, verdrinkt en stikt in een kippenbotje. Ja, Nadia Vulvokov krijgt het zwaar te verduren in Russian Doll, een nieuwe achtdelige Netflix-comedy. Telkens sterft ze en wordt ze weer wakker op hetzelfde moment, op de wc tijdens haar 36ste verjaardag, terwijl het liedje Gotta get up van Harry Nilsson door het New Yorkse appartement van haar vrienden schalt.

Hoor ik iemand Groundhog Day zeggen? Gelijkenissen zijn er zeker met de klassieke comedy uit 1993 waarin Bill Murray een weerman speelt die eindeloos dezelfde dag beleeft. Maar waar Murray vooral zijn tijd doodt en probeert om de vrouw van zijn dromen, Andie MacDowell, te versieren, doet hoofdrolspeelster Natasha Lyonne (Orange Is The New Black, American Pie) er alles aan om te achterhalen hoe ze in deze tijdlus is vastgeraakt, en vooral: hoe ze er weer uitkomt. Komt het misschien door de coke die ze gerookt heeft?

De afleveringen, 25 minuten per keer, hebben een hoge grapdichtheid, veel vaart en vormen een ingenieus weefwerk van symbolen en verwijzingen. Dat Nadia, die als het ware constant hetzelfde level speelt en ‘game-over’ beleeft, een videogame-programmeur is, is geen toeval.

Net wanneer haar zoektocht en de ‘hoe-kunnen-we-haar-dood-laten-gaan?’-grappen een beetje sleets beginnen te worden, doen de scenaristen een tamelijk briljante ingreep (die, spoiler warning, nu verklapt gaat worden). In de eerder genoemde neerstortende lift ontmoet ze een man die gelaten zijn ondergang tegemoet gaat, want hij sterft ‘all the time’. Zo vindt Nadia een medestander in deze tijdsgevangenis, al moet ze hem wel nog even letterlijk zien te vinden in New York.

Nadia is een heerlijk cynische, zelfdestructieve en schaamteloze rol van Lyonne, die in interviews heeft toegegeven haar eigen ervaringen met verslaving en mentale problemen in het personage kwijt te kunnen. Samen met Amy Poehler (Parks & Recreation) en Leslye Headland (Sleeping With Other People) schreef Lyonne dit grimmig-grappige script, waarin een fijne balans is gevonden tussen progressieve denkbeelden en politiek incorrecte grofheid, en dat bovendien verborgen lagen bezit, zoals de titel al suggereert.

Dit soort mysterieverhalen werken zelden naar een bevredigende ontknoping toe, maar Russian Doll biedt wel degelijk iets van een verklaring en een boodschap. We zitten wellicht niet allemaal gevangen in een tijdlus, maar wél in denkpatronen, en het zijn die patronen waar we volgens de serie uit moeten breken om verder te kunnen.