Talenten van 2021Media
Roel Maalderink geeft het wezenloze straatinterview een absurdistische touch
Hij is de meester van het straatinterview. Niks geen wezenloze gesprekjes: als mediatalent Roel Maalderink (29) de microfoon hanteert, krijg je milde satire. Zie Voxpop.
In de Langestraat in Amersfoort, een non-descripte winkelstraat waarvan er in Nederland honderden zijn, vraagt Roel Maalderink aan een vrouw van middelbare leeftijd wat 2020 voor jaar was. Maalderink houdt haar een microfoon voor met een verlengde stang (coronaregels) en een plofkap waarop ‘Voxpop’ staat. ‘Een heel raar jaar’, antwoordt de vrouw.
Raar, zegt Maalderink, op licht verbaasde toon. ‘Heel raar’, reageert de vrouw, waarna in de video ruim twee minuten lang tientallen mensen, jong en oud, mannen en vrouwen, zeggen dat ze 2020 een raar jaar vonden, of een heel raar jaar. Dan krijg je dit:
Man 1: ‘Het is een raar jaar.’
Vrouw 2: ‘Het is een raar jaar.’
Vrouw 3: ‘Het was een raar jaar.’
Man 2: ‘Het is een raar jaar.’
Man 3: ‘Behoorlijk raar.’
Vrouw 4: ‘Heel raar.’
Maalderink: ‘Heel raar?’
Vrouw: 4 ‘Heel raar. En nog steeds.’
De vakjury van de Volkskrant voorspelt de talenten van 2021 in vijf vakgebieden. En we vroegen de talenten van 2019 hoe ‘hun’ jaar is verlopen.
Vooral vanwege Voxpop, het internetkanaal met straatinterviews die hij sinds 2017 maakt, koos de vakjury onlineprogrammamaker Roel Maalderink (29) tot Volkskrant-mediatalent van het jaar. Naast Voxpop presenteert hij de podcast van De Speld en de Liveshow van het Algemeen Dagblad. Voxpop (naar vox populi, ‘de stem van het volk’) verschijnt wekelijks op de site van die krant en daarnaast op zijn eigen Facebook, YouTube, Twitter en Instagram.
Maalderink is jurist. Na een studie mediarecht koos hij voor de journalistiek, het terrein waar ook zijn oudere broers Jos (De Speld) en Thijs (radio-presentator) actief zijn. In Voxpop worden straatinterviews gemixt met milde satire. Humor is de rijke bijvangst. Maalderink vraagt winkelende mensen vriendelijk wat ze van corona, genocide, de waarheid of de overheid vinden, of hoe racistisch ze zijn.
De vleug mediakritiek is onmiskenbaar. Het hedendaagse meningencircus en het journalistieke fenomeen straatinterview, de immer wezenloze gesprekken met de gewone man/vrouw, worden subtiel bespot. ‘De gesprekken in Voxpop laten zien hoe weinig je over iets hoeft te weten om er toch een mening over te hebben’, vatte de Volkskrant de reeks, inmiddels 120 afleveringen, vorig jaar al samen.
Maar wat doet Maalderink precies?
De ‘raar-jaar-video’, zoals hij het noemt, bedacht hij pas op het laatste moment. Het oorspronkelijke plan was om een jaaroverzicht te maken. Met Miguel Murgia, zijn vaste cameraman, reed hij op een dinsdagochtend naar Amersfoort, de stad waar hij naar de middelbare school ging. ‘Amersfoort ligt netjes aan de rand van de Randstad en is zo ongeveer de meest gemiddelde stad van Nederland, qua verhouding van jong en oud en links en rechts.’
De woordcombinatie ‘raar jaar’ zat al een tijd in zijn hoofd. ‘Je hoort het iedereen zeggen. Het was ook een raar jaar. Ja, raar. Raar jaar. Raar jaar is het nieuwe lekker weertje, het lekker weertje van 2020. Dus dacht ik: hoe grappig is het als je een video maakt met alleen maar de dooddoener raar jaar, en verder corona helemaal niet benoemt?’
Maalderink streefde ernaar om in de Langestraat in Amersfoort veertig mensen te vinden die zeiden dat 2020 een raar jaar was. Hij turfde en dwong het winkelend publiek de gewenste kant op. Als iemand zei dat 2020 een bijzonder jaar was, of een bizar jaar, kutjaar, rotjaar, waardeloos jaar, gek jaar of vreemd jaar, gooide hij het woordje raar in de strijd, in de hoop dat hij zou worden nagepraat.
Cameraman Murgia: ‘In het begin is Roel altijd een beetje zenuwachtig en onzeker, omdat hij niet weet of het idee goed gaat werken. Dan doen we even een paar interviews, om te kijken of het loopt. En dan is het een kwestie van zo veel mogelijk mensen aanspreken.’
Voor de raar-jaar-video sprak Maalderink in Amersfoort ongeveer twee uur lang mensen aan. Al op de terugweg begon hij met de montage. ’s Avonds ging hij verder. De video wordt op woensdag tussen 12 en 3 online gezet. ‘Het is altijd een race tegen de klok.’
Exemplarisch voor zijn werk is de raar jaar-video niet in alle opzichten. Het plan was vooropgezet, alle antwoorden moesten deze keer passen in wat Maalderink een malletje noemt. Meestal snijdt hij grote kwesties aan, zoals de Nederlandse nuchterheid, de Amerikaanse presidentsverkiezingen (Nederlandse man beweert bloedserieus dat hij op Trump gaat stemmen) of complottheorieën. Zijn optreden is kalm en vriendelijk. Hij is belangstellend zonder opdringerig te zijn. Uitgerekend in het journalistieke genre waar Maalderink indirect korte metten mee maakt, het straatinterview, excelleert hij.
Het lijkt hem weinig moeite te kosten mensen voor de camera te krijgen. Uiterlijkheden helpen een handje mee, zegt cameraman Miguel Murgia. ‘Zijn kracht is zijn neutraliteit. Roel ziet er ongevaarlijk uit. En ik ben niet heel groot, maar 1,65 meter. Vaak vragen mensen of we voor een schoolproject aan het werk zijn. We zien er niet uit als journalisten, dat is een groot voordeel. Mensen hebben vaak het idee dat wij een heel slechte cameraploeg zijn die heel slechte interviews doet.’
De video’s zijn populair. Alle kijkers op de diverse platformen bij elkaar opgeteld leveren een gemiddelde op van rond de 400 duizend. Daar zijn de fragmenten die vaak worden getoond in de talkshows, Jinek, Op1 of Pauw bijvoorbeeld, niet bij inbegrepen. Het doet hem niet veel, zegt hij. ‘Video’s die heel goed scoren, zijn niet perse de beste video’s.’
Als voorbeeld noemt hij een de populairste video’s, uit november 2019, waarin een opa en oma homofobe taal uitslaan en worden gekapitteld door hun kleindochter. ‘Die is een paar miljoen keer bekeken. Dat is leuk, maar het is de minst Voxpop-achtige video die ik heb gemaakt. Het is oppervlakkig en geen satire.’
De methode-Maalderink is in de loop der jaren veranderd, zegt hij. In het begin was de toon van de interviews ernstiger. Hij peilde meningen op straat, op een licht-satirische manier. ‘Ik ben steeds meer een parodie op het concept gaan maken.’
Hij wijst op een andere video die hij eerder deze maand maakte. Daarin maakte hij zich in een winkelstraat bekend als ‘deepfake’, een computerpersonage, en vroeg hij om reacties. ‘Dat zou ik in het begin niet bedacht hebben, en niet gedurfd. Nu is het spel ook: hoe gek kan ik het maken? Ik permitteer mezelf steeds meer vrijheid.’
Het zwakkere punt van het format, volgens hemzelf: ‘Ik kan niet helemaal voorkomen dat iemand zich voor gek gezet voelt.’ Het is de reden dat hij geen minderjarigen interviewt. ‘Ik ben me altijd bewust van mijn verantwoordelijkheid. Ik manipuleer niet en haalt niets uit zijn verband. Je interviewt alleen maar gekkies, hoor ik weleens, maar daar ben ik het totaal mee oneens. Die lopen er genoeg rond in een winkelcentrum, maar ik ben niet op zoek naar mensen die ik onzin wil laten uitkramen.’
Een prijs van de Volkskrant, lof van talloze collega’s en hoge kijkcijfers: Maalderink ziet ook een nadeel. ‘Veel waardering kan ertoe leiden dat je geen risico’s meer durft te nemen; dat je alleen nog maar iets gaat doen waarvan je weet dat het werkt. Dan gaat de lol er snel vanaf. Het leuke van de raar jaar-video en van nieuwe formats zoals de podcast van de De Speld was dat ik geen idee had of het zou gaan werken. Het experimenteren met nieuwe vormen van satire vind ik het allerleukste.’
Man 19: ‘Het is wel raar.’
Maalderink: ‘Heel raar.’
Man 20: ‘Ja.’
Maalderink: ‘Het zijn rare tijden.’
Man 21: ‘Ja.’
Maalderink: ‘Op een 2021 dat hopelijk een beetje minder raar is.’
Vrouw 16: ‘Laten we dat hopen.’
Maalderink: ‘Ik ook. Dank u wel. Fijne dag.’
Vrouw 16: ‘Dag.’
5 vragen aan Roel Maalderink
1. Wat zijn je drie favoriete nummers van het afgelopen jaar? Boudewijn de Groot - Eva, The National - About Today, Eefje de Visser – Parade
2. Wie zou je zelf naar voren schuiven als het mediatalent van 2020? ‘Madeleijn van den Nieuwenhuizen met haar mediakritische instagramaccount Zeikschrift. Zowel de inhoud als de vorm daarvan vind ik ijzersterk en heel vernieuwend. Deze zomer begon Doutzen Kroes opeens allemaal complotberichten te plaatsen. Madeleijn zette vervolgens precies uiteen wat er zo kwalijk was aan die berichten en sprak Doutzen daar op de juiste manier op aan. Die scherpe blik, dan ben je echt een talent.’
3. Aan welke goede raad heb je het meest gehad? ‘Wees je eigen doelgroep. Maak vooral wat je zelf leuk, belangrijk of grappig vindt, niet iets waarvan je denkt dat anderen dat vinden. Daar komen de beste dingen uit voort.’
4. Wat was je bewondermoment van 2020? ‘Ik sprak in november met een paar zorgmedewerkers van het Maxima Medisch Centrum in Veldhoven. Hun uitputting en doorzettingsvermogen hebben grote indruk gemaakt. En de bevlogenheid van de docenten uit de documentaireserie Klassen bewonder ik ook.’
5. Op welk moment had je door dat je goed bezig bent? ‘Toen ik een Instagrambericht kreeg van een docent maatschappijleer die me vertelde dat hij regelmatig mijn video’s vertoonde in zijn lessen. Dat kwam zo onverwacht en ik vond het een groot compliment.’
Talent nummer 2
Pete Wu
Durft kwetsbaar te zijn en schuwt de humor niet.
Wie wil weten hoe veelzijdig en origineel Pete Wu (35) is, kan terecht op petewu.nl. Op de site heeft hij zijn werk gebundeld en introduceert hij zichzelf als journalist, schrijver, redacteur en documentairemaker. En als banaan, zoals hij zichzelf en andere kinderen van Chinese migranten noemt. Bananen zijn, net zoals hij, ‘wit’ van binnen en ‘geel’ van buiten.
Zijn boek De bananengeneratie, over het dubbelleven van Chinese Nederlanders, kreeg dit jaar een sterk vervolg. Samen met Willem Timmers maakte hij voor de VPRO de docuserie Pete en de bananen waarin hij op zoek gaat naar een partner en het ene na het andere vooroordeel moet tackelen.
Uit het juryrapport: ‘Fijne uitgesproken maker, die zijn eigen ongemak niet schuwt, kwetsbaar durft te zijn en tegelijk ook graag de humor opzoekt.’
Talent nummer 2
Natasja Gibbs
Geeft De Nieuws BV veel openheid en spontaniteit.
‘Koninkrijkskind met dingen te doen’, noemt Natasja Gibbs (41) zichzelf op Twitter in haar bio. Ze is oud-correspondent (Wereldomroep, NPO Radio 1) en oud-coördinator van een netwerk van de NTR van lokale journalisten in het Caribisch deel van Nederland. Sinds september presenteert ze op NPO Radio 1 vier dagen in de week De Nieuws BV, een programma van BNNVARA.
Ze moet nog groeien, zei ze vorige maand tegen de Varagids. ‘Ik ben zo kritisch op mezelf, luister elke uitzending terug, soms met zelfhaat omdat ik het dan niet goed genoeg vind.’ Als steun in de rug dit deel van het juryrapport: ‘Het is verfrissend hoe zij De Nieuws BV na de zomer heeft aangepakt, met een eigen stijl en aanpak, met verrassend veel openheid en spontaniteit en vernieuwend.’
Mediatalent van 2020
Bram Krikke (26)
Wilt u weten hoe het verderging met mediatalent Bram Krikke? Wel, hij stapte over naar Qmusic, won voor de tweede maal de Zilveren RadioSter en ging op YouTube onverminderd door met het maken van verschillende series, zoals bijvoorbeeld Mooie dorpjes waarin hij de volksaard van allerhande dorpelingen tracht bloot te leggen (Garderen, Urk, Ermelo). Maar Bram is een drukbezet man en dus zit een gesprek over het wel en wee van afgelopen jaar en zijn dromen voor het volgende er helaas niet in. Een gevoel van déjà vu: ook als kersverse winnaar bedankte Krikke vorig jaar voor een interview. Joejoe!
