Regietalent Ena Sendijarevic: ‘Liever keihard falen dan een halfslachtig resultaat’

De scène met de goochelaar moest erin, daarvan was de 31-jarige Ena Sendijarevic overtuigd. Goed, eigenlijk paste hij niet helemaal in het script van haar eerste langspeelfilm Take Me Somewhere Nice, een droogkomische maar tegelijk serieuze roadmovie, waarin een Nederlands-Bosnisch meisje met haar neef en zijn beste vriend door Bosnië reist om haar zieke vader op te zoeken.

Daarbij: zoveel budget was er niet voor de film. En de door haar gekozen scène, waarin een van de bekendste Bosnische acteurs als goochelaar haar hoofdpersoon doorzaagt, was relatief duur door die acteur, de locatie en de figuranten voor het publiek.

Of het zou werken in de montage, daar was Sendijarevic niet eens zeker van, maar toch wilde ze het ‘gevoelsmatig’ en ze wist productiehuis Pupkin ervan te overtuigen.

Gek uitstapje

Nu is het een van de scènes die ze het geslaagdst vindt, vertelt de regisseur in haar appartement in Amsterdam. Het huzarenstukje zit tegen het einde van haar debuutfilm, als je als kijker al bekend bent met Sendijarevic’ wereld vol gekke decors en visuele grapjes, gefilmd in vervreemdende shots. Precies dan doet ze er een schepje bovenop, met een compleet surrealistische goochelshow, die zich afspeelt in een zaal met zonnebankblauwe tl-balken en glittergordijnen die zo uit Star Trek zou kunnen komen. Er valt opeens nepsneeuw. ‘Surprise’, zegt de goochelaar mysterieus.

‘Het is een voor mij essentieel, gek uitstapje binnen de toch al buitenaardse wereld die ik wilde neerzetten. Misschien werkt het niet voor iedereen, maar het zijn precies dit soort scènes in het werk van David Lynch tot Roy Andersson die mij bijblijven.’

Dat soort films ontdekte ze relatief laat. Sendijarevic, die op haar 5de Bosnië ontvluchtte met haar ouders en zusje, wist in haar puberteit niet beter dan dat de bioscoop een plek was waar je heen ging voor simpel vermaak. Ze kwam voor haar vriendinnen, niet voor The Gladiator. Tijdens haar studie media en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam wilde ze de richting nieuwe media doen: film vond ze maar een gedateerd medium. Tot ze tijdens haar studie klassiekers kreeg voorgeschoteld als Ladri di biciclette (1948, Fietsendieven) en Repulsion (1965). Die bliezen haar van haar sokken: ‘Zo werd ik het drijfzand in getrokken.’ Gedurende een uitwisselingsjaar in Duitsland besloot ze auditie te doen voor de Amsterdamse filmacademie. Ze werd aangenomen.

Eigenzinnigheid

De voornaamste redenen dat de meeste respondenten Sendijarevic dit jaar als filmregietalent van het jaar verkozen, zijn haar eigenzinnigheid en compleet eigen stijl. Haar films spelen zich af in bevreemdende werelden waarin haar hoofdpersonen nooit op hun plek lijken te zijn. In de korte film Reizigers in de nacht (2013) bijvoorbeeld vertoond op meer dan vijftig internationale filmfestivals begint een klant tussen de schappen plotseling een dansje op Kim Carnes’ Bette Davis Eyes. In haar afstudeerfilm Fernweh (2014) belandt een meisje in een pleeggezin op het Nederlandse platteland een wereld van stamppot met rookworst en grijze mist boven de weilanden. In Import, waarmee ze werd genomineerd voor de Quinzaine des réalisateurs in Cannes, schetst ze met onderkoelde humor hoe een Bosnisch vluchtelingengezin probeert te integreren in een klein Nederlands dorp. Take Me Somewhere Nice, in maart te zien in de Nederlandse bioscopen, gaat over een tienermeisje dat haar Bosnische wortels onderzoekt.

Sendijarevic’ films zijn persoonlijk, maar niet particulier. Geëngageerd, maar niet uitgesproken politiek. Waarmee ze wil spelen in haar werk, zegt ze, is de combinatie van humor en vervreemding. ‘Ik wil de kijker laten voelen dat mijn werkelijkheid ook maar een constructie is.’

Om de kijker beelden voor te schotelen die hij nog niet eerder heeft gezien, neemt ze graag risico’s, zoals in de scène met de goochelaar. Met zweet in de handen, dat wel. ‘Het proces vond ik doodeng, maar ik groei liever door beslissingen die niet helemaal goed uitpakten, dan dat ik aan de veilige kant blijf. Liever keihard falen dan een halfslachtig resultaat.’