Rapper MC Turing heeft een indrukwekkende flow, voor een robot

MC Turing rapt pas sinds kort, maar hij heeft al best wat skills. Elke dag zet hij zijn nieuwe teksten op Twitter. Op 1 augustus schreef hij: ‘Got a drug money wife, she’s a woman named Sylvester / I asked her what it is when a party got hot / I told her I ’d drop her to the back and hit her with the shot / I ’m better than a telephone pole.’

Beter dan een telefoonpaal – tja, een tikje ongrijpbaar zijn de teksten van MC Turing af en toe wel. Absurdistisch soms. Zie zijn lyrics van 10 augustus: ‘Tits out bounce and bounce / in the back of the waffle house.’

De rapper is vernoemd naar Alan Turing, de wereldberoemde wiskundige en een van de eerste denkers die zich over het begrip kunstmatige intelligentie boog, al in 1936. Hij vroeg zich af of machines kunnen denken en ontwierp de Turingtest, waarbij een mens het verschil tussen een machine en een mens moet raden.

Machine

MC Turing heet zo, omdat hij zelf een machine is. Zijn bio op Twitter is: ‘Can a neural network spit good rap? We’re not sure but MC Turing says no diggity no doubt.’ Het onbedoelde absurdisme van zijn lyrics is dus het tekstuele equivalent van de ‘uncanny valley’, het ongemakkelijke en beetje griezelige gebied waarbij mensachtige robots bijna levensecht lijken, maar toch duidelijk niet mens zijn.

De rapbot is het product van een team wetenschappers van het Meertens Instituut en de Universiteit Antwerpen, dat met behulp van kunstmatige intelligentie probeert te achterhalen of er een formule is om raps te schrijven. Ze willen de code van de ‘flow’ van hiphop kraken, het unieke mengsel van tekst, intonatie, vocabulaire, ritme, rijm, timbre, cadans en stemgeluid waaraan een rapper te herkennen is.

Op Lowlands wordt de zogenaamde flowbot gepresenteerd aan het publiek en worden er verschillende experimenten gedaan. Festivalgangers kunnen hun eigen rapnummers samenstellen op basis van suggesties die de bot regel voor regel doet. Ook kunnen ze een spelletje doen waarbij ze moeten kiezen of een lyric van een echte rapper is, of toch van de machine – een Turingtest, inderdaad.

Featuring MC Robot

Op zaterdag en zondag komen er ook een paar echte rappers langs – ‘echt’ als in: echte mensen maar ook echte professionals – die gaan proberen om samen te werken met de flowbot. Vjèze Fur (De Jeugd van Tegenwoordig), Leafs en Sticks gaan een ‘featuring’ aan met MC Turing.

Strikt genomen heeft de bot overigens geen flow; de computer ‘spit’ zijn raps alleen in tekst, niet in audio. De computergegenereerde teksten zou je dus op talloze manieren kunnen rappen. Maar het gaat de wetenschappers om de intrinsieke cadans die een geschreven tekst heeft. Neem het metrum dat zich opdringt bij: ‘Got a drug money wife, she’s a woman named Sylvester.’

Maar hoe leer je een bot raps schrijven? Zoals altijd bij ‘machine learning’, legt Folgert Karsdorp (34) van het Meertens Instituut uit, voed je de machine eerst met tekst. Eerder deed zijn afdeling in het kader van de campagne Nederland Leest een experiment met Ronald Giphart, die een verhaal schreef op basis van suggesties van een literaire robot. Die robot analyseerde daarvoor eerst 10 duizend Nederlandstalige boeken.

Deze keer werden er 66 duizend Engelstalige rapteksten ingevoerd in de machine (het aantal Nederlandstalige raps dat in databases gevonden kon worden was te klein om de machine effectief trainen). Zogenaamde neurale netwerken berekenen aan de hand van al die data wat de meest waarschijnlijke woorden, lettergrepen of letters zijn die elkaar opvolgen in een raptekst.

Voor rap zijn syllaben, oftewel lettergrepen, vermoedelijk de beste eenheid om een tekst in op te breken, zegt Karsdorp, die taalkunde studeerde (met een specialisatie in statistische en computationele modellen) en eerder op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag zat. ‘We gaan uit van een vierkwartsmaat. Elke maat kun je onderverdelen in 16 tikken. En elke tik kan gelijk staan aan een lettergreep. Zo schrijven veel rappers hun teksten.’

Het liefst laat je de machine zo veel mogelijk patronen zelf ontdekken in de enorme berg aan data, zegt Karsdorp. ‘Maar we kunnen de computer ook bijsturen door te zeggen: let op de rijmwoorden aan het eind van elke regel. Bij rapteksten is het voor een computer soms ook moeilijk om te zien of iets rijmt, omdat woorden vaak niet letterlijk rijmen, maar zo uitgesproken worden dat ze een beetje hetzelfde klinken.’

Grammaticaal correct hoeven de lyrics van MC Turing niet te zijn, dat zijn de teksten waarmee hij gevoed wordt vaak immers ook niet. Die staan vol met straattaal en andere dichterlijke vrijheden. De computer is zo goed als zijn data.

Discussie

Dat geldt natuurlijk ook voor de inhoud van de teksten. En dat kan dilemma’s opleveren, zegt Karsdorp. ‘De lyrics zitten vol met scheldwoorden als bitch, shit of fuck. Ook het n-woord wordt veelvuldig gebruikt en keert dus terug in de teksten van de machine.’ Dat raakt aan een fundamentele discussie rond kunstmatige intelligentie: is de mens of de machine verantwoordelijk voor het eindresultaat?

Karsdorp heeft met zijn team besloten om op Lowlands de teksten van de bot in principe niet te kuisen, want dat zou niet waarheidsgetrouw zijn. Wel krijgen bezoekers de optie om een gecensureerde versie te zien. Daarin zijn 200 woorden die als ‘politiek incorrect’ zijn bestempeld uit de tekstsuggesties gewist, alsof ze weggebliept zijn.

Soms blijkt de machine overigens een toonbeeld van morele verhevenheid. Neem de tekst die MC Turing op 31 juli twitterde: ‘The mic ain’t grand when you’re tryin to disrespect the queen.’