Ramnath behandelt viool als zangstem

Kala Ramnath is een pietje precies. Zelfs het stemmen van de tanpura - het snaarinstrument dat voortdurend het basisakkoord van de raga laat horen - liet ze woensdagavond in het Haagse Korzo Theater niet over aan de muzikante die er op speelde. Maar liefst tweemaal nam ze het instrument uit handen van haar begeleidster omdat ze nog niet helemaal tevreden was. Het stemmen van de tanpura nam enkele minuten in beslag. En dat terwijl de meeste van haar collega's uit de wereld van de Indiase klassieke muziek zich tegenwoordig bedienen van de elektronische tanpura, een klein wit metalen doosje van Indiaas fabrikaat waaruit altijd precies de juiste klanken opstijgen.

De viool mag dan in de Zuid-Indiase of karnatische muziek al sinds enkele eeuwen zijn ingeburgerd (hij werd ooit meegebracht door muzikanten van het Engelse koloniale leger), in de Noord-Indiase muziek die Ramnath beoefent, is hij nog steeds een buitenbeentje. Bovendien bespeelt Ramnath haar instrument niet volgens de principes van de instrumentale uitvoeringspraktijk, maar behandelt ze de viool als een zangstem.

Ramnath speelt al viool sinds ze op 3-jarige leeftijd de eerste lessen van haar grootvader kreeg, maar haar stijl is te danken aan het feit dat ze op haar 15de in de leer ging bij Noord-Indiase meesterzanger Pandit Jasraj. Die wijdde haar in in de nuances van de khyal.

Kala brengt een programma dat tweemaal een uur duurt. Elke set bestaat uit enkele raga's die echter zonder onderbreking aan elkaar worden gevlochten. Dat is wel zo bevorderlijk voor de concentratie, want hoewel khyal vaak wordt aangeduid met de term 'licht klassiek', is dit allesbehalve lichte kost. Tijdens de eerste, langzame raga ligt het accent op de sonoriteit en de diepte van haar toon.

De emotionaliteit waar ze in India haar roem aan dankt, is voor een westers publiek lastiger te doorgronden, alleen al omdat ze er vrijwel voortdurend nogal vrolijk bij kijkt. Zodra het tempo versnelt, komt er ook meer vuurwerk bij kijken, en bovendien enkele spetterende duels met haar voortreffelijke tablaspeler.

Pas als ze helemaal loos gaat in een vrije improvisatie wordt duidelijk dat ze als eigentijdse wereldburger toch meer muzikaal voedsel tot zich heeft genomen dan het traditionele Indiase idioom, want dan duiken er opeens heuse akkoorden op, gebroken weliswaar, maar toch.

Ton Maas