Parijs is een feest is een feest

Op zichzelf lijkt de Place St.-Michel in Parijs een heel logische startplaats om de nieuwe vertaling van Hemingway's A Moveable Feast te lezen. Preciezer: het 'goede café' op de Place St-Michel waar Hemingway zichzelf aan het begin van zijn boek op een koude en winderige dag neerzet en zijn notitieboekje en een potlood uit zijn zak haalt, om te schrijven 'over vroeger in Michigan'.

Eerst bestelt hij een café au lait, maar omdat de jongens in zijn Michiganverhaal aan iets serieuzers zitten te nippen, schakelt hij snel over op rum. Nee: op een 'uitstekende rum uit Martinique die zijn lichaam en geest verwarmt', helemaal als er een knap meisje binnenkomt dat in haar eentje aan een tafeltje gaat zitten. 'Ik keek naar haar en ze verstoorde mijn rust en zorgde voor opwinding bij me', schrijft Hemingway in de nieuwe vertaling door Arie Storm die (op een enkel zinnetje na) mooier en zorgvuldiger is dan mijn oude Anthos-exemplaar uit 1991 en er in zijn Privédomeinjasje ook een stuk beter uitziet.

Op zichzelf lijkt het goede café op de Place St.-Michel in Parijs dus een logische startplaats voor het lezen van de verse vertaling van Hemingway's Parijs is een feest, dat in Nederland eerder is uitgebracht onder de titels Een feest zonder einde, Dag en nacht feest en Amerikaan in Parijs.

De titel van de nieuwe Nederlandse vertaling volgt de Franse uit 2011 - Paris est une fête - die na de aanslagen in november vorig jaar niet meer was aan te slepen. Vanwege die titel, die het kopen van dat boek tot een daad van stil protest maakte, en ook wel een beetje vanwege de inhoud. Hemingway blikt in dit boek immers terug op de bruisende jaren twintig, toen Parijs nog the place to be was en hij er als beginnend schrijver 'erg arm maar erg gelukkig' leefde met zijn eerste vrouw Hadley en hun kleine zoontje: 'We aten goed en goedkoop en dronken goed en goedkoop en sliepen goed en warm samen en hielden van elkaar.'

Onvindbaar

Alleen is het hele café niet te vinden. Er zijn zat cafés, maar nergens een goed café, 'warm en schoon en vriendelijk', waar je rum uit Martinique kunt nuttigen en daarna een dozijn portugaises met een halve karaf frisdroge witte wijn 'om de lichte metaalachtige smaak van de oesters af te spoelen'. Het is er niet. Shakespeare & Company, de boekwinkel van de geweldige Sylvia Beach die Hemingway toen hij nog arm en onbekend was zoveel boeken leende, is er nog wel, maar zit al decennialang op een andere plek dan in Hemingway's tijd en is inmiddels een trekpleister voor toeristen die clichés wel weten te waarderen; in de vloer is de gleuf van een spaarpot verwerkt met daarboven de tekst 'Feed the starving writers'.

Wie Hemingway's Parijs wil vinden moet niet in Parijs wezen, hoe hard sommige uitbaters ook hun best doen, zoals de Closerie des Lilas in Montparnasse waar je voor 48 euro een flauwe filet de boeuf Hemingway kunt krijgen met een paar aanstellerige 'pommes pont-neuf' erbij. Hemingway's Parijs bestaat alleen in zijn boek. Parijs is een feest is geen reisgids en trouwens ook geen vrolijke ode aan de jaren twintig. Echte memoires zijn het evenmin, daarvoor sjoemelt Hemingway te veel met de feiten.

Het is een deels gefingeerd en deels aan de waarheid rakend verhaal over jonge schrijversjaren in een geweldige stad, over een periode van vier jaar opgeschreven op duizenden kilometers van die stad vandaan, door een man aan het einde van zijn leven: in juli 1961, kort nadat hij zijn laatste herinneringen had genoteerd, schoot Hemingway zich door het hoofd. Parijs is een feest werd zijn laatste, onvoltooid gebleven boek dat in 1964 dankzij de inspanningen van zijn vierde vrouw Mary alsnog werd uitgegeven.

Hemingway trekt er het romantische beeld op van een schrijversleven dat is gevuld met paardenraces, boksen en cafés waar hij heerlijk in zijn dooie uppie kon schrijven: 'Het enige wat een dag kon verpesten, waren mensen en als je erin slaagde geen afspraken te maken, had geen enkele dag grenzen. Mensen perkten altijd het geluk in, behalve die paar die zo goed waren als de lente zelf.'

Evengoed komt hij een hoop mensen tegen, vooral collega's als Scott Fitzgerald, Ezra Pound en Ford Madox Ford, over wie hij soms vriendelijk maar vaker onvriendelijk en bij vlagen hilarisch schrijft. Zoals in de scène waarin Scott Fitzgerald hem vraagt of hij eens naar de afmeting van zijn pik wil kijken: volgens Fitzgeralds vrouw, de door Hemingway gehate Zelda, is die veel te klein om een vrouw gelukkig te maken.

Maar boven alles is het een weemoedig boek, doortrokken van verlangen naar een tijd waarin alles nog mogelijk was, dat bovendien veel leert over Hemingway's opvattingen over het schrijverschap. 'Bij het schrijven bestaan er ook veel geheimen. Niets is ooit verloren en het maakt niet uit hoe het zich soms laat aanzien, en wat weggelaten is zal zich altijd tonen en bepaalt de kracht van wat er nog wel staat.' Parijs is een feest is een feest.