Opvallend veel planten in de open ateliers van de kunstenaars aan de Rijksakademie

Het is een sterk jaar. Dat gevoel overheerst bij de open ateliers van de Rijksakademie. Deze kunstenaars komen van over de hele wereld. Hier op het Amsterdamse instituut, dat al meer dan 150 jaar bestaat, kunnen ze twee jaar gebruik maken van een atelier en verschillende ‘technische werkplaatsen’. Zo kunnen ze zich verder specialiseren in bijvoorbeeld werken met verf, metaal of keramiek. Na hun verblijf maken velen furore op internationale tentoonstellingen. Zo zijn op de Biënnale van Venetië dit jaar liefst dertien (ex-)Rijksakademie-kunstenaars te zien.

De open ateliers worden dan ook steevast druk bezocht: curatoren, kunstverzamelaars, museumdirecteuren en kunstliefhebbers weten ze dat ze hier veelbelovende jonge kunst kunnen zien. Gelukkig is die openstelling dit keer over twee weekends verspreid. Elk jaar zijn er ook trends te ontwaren. Zo’n acht jaar geleden leek vooral de elektronica-werkplaats in zwang en waren er veel kunstenaars die robots of andere technologische hoogstandjes maakten. Daarna volgde een hausse aan siliconengieters in lekkere snoepkleuren. Die trends lijken voorbij. Tussen de 46 kunstenaars die hun ateliers opstelden vielen nu wel de vele goede (VR-)films op en spotten we opvallend veel planten. V koos vier favorieten.

Bloemenverbond

De bloemengeur zweeft je tegemoet bij Agnes Waruguru (27) en brengt je in de juiste sferen voor haar zacht gekleurde schilderijen op textiel en papier. Waruguru’s abstracte doeken, nu ook te zien in Het Hem in Zaandam, hebben iets dromerigs. Ze komen tot stand in een proces dat zowel snel als traag is: eerst brengt de kunstenaar waterige verf aan op stof, en laat deze doorlopen op papier. Later brengt ze details aan door met bijvoorbeeld bloemblaadjes en kurkuma te tekenen, deppen en stempelen. De associaties die de materialen oproepen zijn belangrijk. Zo verwijzen keukenkruiden naar de huiselijke sfeer. De bloemen verbinden haar geboorteland Kenia met Nederland. De rozen die je in Nederlandse supermarkten en bij tankstations vindt, komen namelijk vaak van Keniaanse kwekerijen.

Gewelddadige cel

Nee hoor, zelf heeft hij nooit vast gezeten, en hij is geen gesjeesde rechtenstudent, legt kunstenaar Robert Glas (36) uit. Zijn fascinatie voor het strafrecht komt voort uit verontwaardiging. ‘Het is overduidelijk gewelddadig om iemand jarenlang op te sluiten, toch vinden we gevangenisstraf normaal.’ In zijn atelier is nu een cel nagebouwd uit de Rotterdamse gevangenis De Schie. Glas fietst regelmatig langs dat opvallende oranje-blauwe gebouw. Hij ontdekte dat de architect, Carel Weeber (84), vooraf een proefcel had laten bouwen om te testen ‘of gevangenen hun hoofd niet zouden stoten’. Dit gegeven, een architect in de cel, reconstrueerde Glas in een rake en ongemakkelijke film. Samen met een ex-gevangene en een acteur verkent de bejaarde architect ‘zijn’ cel van 10 vierkante meter.

Technisch vernuft

Hend Samir (35) trok eerder al de aandacht met haar grote, technisch indrukwekkende schilderijen. Vorig jaar won ze er de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst mee. In haar nieuwe atelier zijn haar doeken nog groter geworden. Samir laat grote hoeveelheden verf op het doek kolken en botsen. Uit de kleurlagen komen voorstellingen en figuren tevoorschijn. Vaak zitten er in een schilderij meerdere scènes verstopt die samen een verhaal suggereren. Zo herken je op een van de doeken zowel gezellige familietaferelen als iemand die in een ravijn lijkt te storten. In een hoek in haar atelier staan grote emmers acrylverf, mengbakjes en grote kwasten. Verfklodders op de grond verraden dat ze het zeil soms gebruikt als palet.

VR-trip

In het atelier dat Ali Eslami (31) en Mamali Shafahi (40) delen staat een bizarre sculptuur: een metersgrote mond die rook uitblaast. Het decor eromheen is even spectaculair: een web van felroze lijnen die door blacklight oplichten. Voor wie het heus nóg gekker mag is hier ook hun prijswinnende virtual reality-film Nerd_funk uit 2019 te ervaren. Dat is een acht minuten durende krankzinnige trip langs filmpjes die de kunstenaars op Instagram vonden, waarin bijvoorbeeld een oogprothese van heel dichtbij te zien is, of waarin iemand bizarre foto-effecten op zijn gezicht loslaat. Eslami, die al acht jaar met VR werkt: ‘We vielen op de vreemde esthetiek van deze beelden. Het is een soort videokunst.’ Shafahi maakte de installatie, zo vult hun werk elkaar aan.