Op kunstbeurs Tefaf is voor meesterwerken altijd belangstelling: ‘Geef het publiek wat het nodig heeft’

Opgetogen bezoekers, gespannen beveiligers: het is alles goud dat er blinkt op kunst- en antiekbeurs Tefaf in Maastricht. Oorlog en inflatie zijn er ver weg. Venus Williams en Museum Voorlinden hebben hun keuze al gemaakt.

Twee miljoen euro moet de Chinese beschermheer voor zeelieden kosten die staat te pronken op Tefaf, de prestigieuze beurs voor kunst, antiek en juwelen in Maastricht. Het houten beeld, half mens, half draak, dateert uit de Noordelijke Song Dynastie (960-1127 na Christus). Hij heeft vriendelijke kraalogen, zijn handen rusten gemoedelijk op de knieën. ‘Twee miljoen is een pittige prijs’, beaamt Hester Middelweerd van Galerie Jacques Barrère uit Parijs, ‘maar hier op Tefaf kan het alle kanten opgaan.’

Voor ongeveer datzelfde bedrag is een gloednieuwe sculptuur te koop van de Brits-Indiase beeldhouwer Anish Kapoor, gehakt uit een knalroze Afghaanse rots, 1.600 kilo. ‘Het kan helaas niet buiten staan’, waarschuwt directeur Sam Chatterton Dickson van Lisson Gallery uit Londen. ‘Het is echt iets voor een museum, of een private verzamelaar met een grote entreehal.’

Vermogende verzamelaars

De 36ste editie van Tefaf is niet voor een krap budget. Vermogende verzamelaars uit de hele wereld komen er speciaal voor naar Maastricht; net als honderden curatoren en directeuren van musea. In de meest luxueuze stands wanen de bezoekers zich tot en met 19 maart in een Venetiaans palazzo, een Hollandse stijlkamer of een zaaltje van het Louvre. Slechts twintig van de 268 kunsthandelaren komen uit Nederland. New York, Londen en Parijs voeren de boventoon.

Naast schilderijen, sculpturen en antiek is er een grote sectie met ‘haute joaillerie’. Het is in dit deel met exclusieve juwelen en sieraden waar de beveiligers zichzelf geen moment rust gunnen. Vorig jaar sloegen vier bewapende mannen een vitrine aan diggelen van de Londense juwelier Symbolic & Chase. De daders, onberispelijk gekleed als acteurs uit de Britse misdaadserie Peaky Blinders, wisten te ontkomen op elektrische steps. Ze maakten onder meer een gele diamant buit van 114 karaat, die vele miljoenen euro’s waard is.

Interpol en Europol hebben inmiddels de beruchte ‘Pink Panther’-bende uit de Balkan in het vizier, zo werd vorige week bekend. Een van de gestolen juwelen is teruggevonden, maar niet de kostbare gele diamant. Er is nog niemand gearresteerd en de beroofde juwelier slaat Maastricht dit jaar liever even over. Toch overschaduwt de roof van vorig jaar de sfeer niet. Net zo min als op donderdag en vrijdag, de exclusieve VIP-dagen, iets te bespeuren valt van de onrust op de wereld. Ja, er is oorlog in Oekraïne en ja, de inflatie is hoog, maar het lijkt hier geen rol te spelen.

‘Deze markt is niet zo conjunctuurgevoelig’, zegt Nicolas Bourriaud van de gelijknamige galerie in Parijs, gespecialiseerd in beeldhouwkunst uit de 19de en 20ste eeuw. ‘Voor meesterwerken is altijd belangstelling.’ Zo ook voor het pronkstuk in zijn stand: een houten buste van een jonge vrouw omhuld in een stola met rozen in haar haar, gemaakt door de Frans beeldhouwer Auguste Rodin (1840-1917). De vraagprijs is rond de 300 duizend euro, zegt Bourriaud. ‘Ik heb het voor 24 uur gereserveerd voor een potentiële koper. Morgen komt de aankoopcommissie van een museum langs om een besluit nemen.’

Veelvoudig grandslamwinnares Venus Williams heeft de knoop al doorgehakt, zegt de Antwerpse galeriehouder Tim Van Laere. Ze kocht in zijn stand een groot doek van Bram Demunter (1993). ‘Nee, Venus is nu niet op de beurs, maar ze komt misschien nog wel straks. Ze volgt mijn galerie en heeft werk van meer van mijn kunstenaars.’ Inderdaad stuint de tennisster een paar uur later de beurs af.

Hoogpolig tapijt

Van Laere behoort tot het selecte clubje galeries dat alleen hedendaagse kunst laat zien. In zijn stand ligt bij hoge uitzondering geen speciaal gelegd tapijt of parket, maar gewoon de kale beursvloer van congrescentrum MECC. ‘Dat is dynamischer, je kan er beter sculpturen laten zien’, zegt Van Laere. Met een grote grijns: ‘Bovendien word je doodmoe als je de hele dag op zo’n hoogpolig tapijt moet staan.’

De Antwerpenaar staat voor het eerst in Maastricht. Is dat een gok, op een beurs waar de gemiddelde bezoeker toch een behoudende smaak heeft? Hij wuift de vraag weg. ‘Ik citeer graag de Hollywood-regisseur die zei: Geef het publiek niet wat het wil, geef het publiek wat het nodig heeft.’

Dat publiek verlekkert zich toch vooral aan de klassieke pronkstukken. Van een houten Madonna met kind uit de Florentijnse Renaissance tot La Grande Bibliothèque, een sculpturale vitrinekast die in 1900 blikvanger was op de Wereldtentoonstelling in Parijs, een meesterwerk uit de Belle Epoque. Wie hele diepe zakken heeft, kan zelfs een Rembrandt kopen. Dat wil zeggen: een portret dat door de experts aan hem is toegeschreven, dus 100 procent zeker is de hand van de meester niet.

De grootste opluchting voor Tefaf is dat corona dit jaar geen spelbreker is. In 2020 moest de beurs halverwege sluiten, in 2022 was er een afgeslankte zomereditie. Ook de New Yorkse edities van Tefaf ging niet door. Indirect wordt die teleurstelling misschien wel verbeeld in het olieverfschilderij Ruined Party (verpest feest) van Pere Llobera. Hij liet in 2020 een grote slagroomtaart maken, die hij met een paraplu aan flarden mepte. De ravage schilderde hij na.

‘Llobera uitte zo zijn frustraties over de lockdown’, zegt Hidde van Seggelen, een Nederlandse galeriehouder in Hamburg. ‘Hij vertelde me: Barcelona is een vissenkom geworden, we zwemmen alleen nog maar rondjes.’ De galeriehouder zou ‘heel trots’ zijn als hij het schilderij aan een Europees museum kon verkopen.

Zijn eerste verkoop deed hij overigens al in het eerste uur van de beurs. Een particulier museum kocht een werk van Klaas Kloosterboer. Voorlinden in Wassenaar misschien? ‘ Uhm… ja.’