‘Ook ik ben een ouder die zijn kind offert voor zijn eigen ambities’

Esther Pardijs is moeder van een turnende zoon én filmmaker. Beide rollen onderzoekt ze in haar documentaire Turn!: hoe ver ga je met je kind om je eigen ambities te verwezenlijken?

Haar zoon hoeft echt niet de nieuwe Epke te worden, zegt Esther Pardijs (50) over Roman (9), die vijf dagen in de week traint om op topniveau in het turnen te komen. Maar ze wil hem wel meegeven ergens voor te gáán. Zo zit ze zelf ook in elkaar: als filmmaker is ze, zegt ze, ‘een perfectionist en een controlfreak’. Het leverde haar een Gouden Kalf-nominatie op voor haar documentaire Turn!, vanavond bij de NPO te zien.

Ze maakte haar film vanuit verbazing, vooral over zichzelf. Dat ze zo fanatiek zou zijn, zo vurig zou hopen dat Roman zou winnen en liever heeft dat hij naar de training gaat dan naar een feestje, had ze nooit verwacht. Haar documentaire gaat, méér dan over turnende kinderen, dan ook over de ouders van turnende kinderen: wanneer push je te veel, wanneer te weinig? En waarom hitst iedereen elkaar zo op?

Pardijs: ‘Ik had met een andere moeder afgesproken dat we negen uur in de week trainen maximaal vonden. Maar het werd twaalf uur, vijftien uur – en we gaan er toch volledig in mee. Als Roman minder traint dan de anderen, heeft hij minder kansen en dat wil je niet voor je kind. Dus zolang je niet weet of het schaadt, ga je door.’

Waarom zou je een turncarrière ambiëren voor je kind? Rijk word je er niet mee, de carrière is maar kort.

‘Klopt, maar ik ben er heilig van overtuigd dat het gelukkig maakt om ergens heel goed in te zijn, en te ontdekken dat je met discipline en doorzettingsvermogen heel ver kunt komen. Richard Krajicek moppert nu over zijn harde tennisjeugd, Leontien van Moorsel zegt dat ze haar gouden plak zó zou inleveren als ze het over mocht doen. Ja, denk ik dan, maar door te winnen heb je óók uitzonderlijk groot geluk gekend.’

Toch twijfel je voortdurend, blijkt uit je film.

‘Natuurlijk, want Roman komt elke avond om half 8, 8 uur thuis na de training en dan zit-ie alleen op de bank te eten, chagrijnig van vermoeidheid. Dat is niet leuk voor een jochie van 9. En als andere kinderen met elkaar afspreken op het schoolplein, moet Roman altijd naar de turnhal. Zelfs op zaterdag moet hij vroeg op om te trainen. Daar gaat hij weer, met die grote tas. En ik denk: doen we hier wel goed aan?’

Er zit een vader in de film die het schoolvoorbeeld is van fanatisme, die met gebalde vuisten op de tribune zit. Jij vraagt je af: ben ik net zo erg?

‘Ik ben misschien erger, want Oscar, die vader, zegt tenminste hardop wat hij denkt. Ik zal nooit tegen Roman zeggen dat hij moet winnen, ik doe daar expres nonchalant over. Maar ondertussen haat ik de wedstrijden, omdat ik niet wil dat hij naast een medaille grijpt. Hij werkt er zo hard voor, dan wil je niet dat hij faalt.’

Over je grote voorbeeld regisseur Spike Lee schrijf je in een blog: ‘Zijn werk laat me zien hoe belangrijk het is om iets te vertellen te hebben, een visie te hebben. Wat wil jij zeggen met deze documentaire?

‘Ik vind dat we met zijn allen, trainers, sportbonden en ouders, minder druk moeten leggen op jonge kinderen die op hoog niveau sporten. Want we slepen elkaar erin mee. Schaf medailles onder de 12 jaar af; in Noorwegen gebeurt dat al. Laat ze maximaal negen uur in de week trainen. Ik heb eens een wetenschapper horen uitleggen dat méér ook geen zin heeft voor zo’n jong lichaam. Zorg dat trainers pedagogisch veel beter onderlegd zijn, en betaal ze daarvoor dan ook meer. Sportbonden zijn hier ook mee bezig, mijn film wordt op congressen vertoond. Ik voel dat er een vibe is rond het onderwerp, dat is natuurlijk geweldig.’

Als Roman moest huilen tijdens een training koos jij ervoor om hem te filmen in plaats van te troosten.

‘Ja, omdat ik een groter verhaal wil vertellen dan dat van Roman alleen. Daarin ben ik, vrees ik, precies als Oscar: een ouder die zijn kind offert voor zijn eigen ambities.’

De KRONCRV-documentaire Turn! is maandag 7 oktober om 21 uur te zien op NPO2.

_{Gijs Groenteman gaat in onze illustere archiefkast in gesprek met mensen die hem hebben verwonderd. Rapper Pepijn Lanen, schrijver Paulien Cornelisse en kunsthandelaar Jan Six passeerden al de revue.}