Nieuwe Tina maakt van oude Tina een nog grotere ster

Het gejuich en gejoel na afloop van de wereldpremière van Tina bereikte orkaansterkte. Want daar stond ze dan, klein als ze is, maar stoer, en 78 jaar: Tina Turner. Met naast haar Adrienne Warren, de Amerikaanse musicalartiest die tot op heden nauwelijks bekend is, maar met deze rol een fenomenale prestatie levert.

Bijna drie uur lang speelt ze Anna-Mae Bullock, in 1939 geboren in het stadje Nutbush, Tennessee. Later werd ze Tina, de vrouw van Ike Turner en met hem vormde ze een aantal jaren een uitermate succesvol R&B- en soulduo. Maar het liep fout: Ike Turner bleek een bruut, mishandelde en vernederde haar. Ze raakte in een depressie, deed een poging tot zelfmoord en uiteindelijk strandde het huwelijk. Maar niet haar carrière, want Tina Turner ging solo verder.

Na een tijdje raakte ze niettemin in de vergetelheid omdat de platenproducers er geen heil en geld meer in zagen: een vrouw van 40 en nog zwart ook. Totdat een paar Engelse producenten en muzikanten haar overhaalden in de Abbey Road-studio’s toch nog een nieuwe plaat op te nemen: Private Dancer. Haar carrière laaide weer op en bereikte grote hoogten, ze trad op met Paul McCartney in Rio de Janeiro voor 188 duizend fans en zong met David Bowie het schitterende Tonight.

Grote kracht

Adrienne Warren is zonder enige twijfel de grote kracht van deze musical, die door Joop van den Ende is bedacht en door Stage Entertainment geproduceerd. Door persoonlijk contact tussen Van den Ende en Turner, die al vele jaren in alle rust in Zwitserland woont, is de musical er uiteindelijk gekomen.

Daar waren een paar etentjes voor nodig, onder meer bij Joop en Janine van den Ende thuis in Blaricum. Ze hadden elkaar leren kennen via een gemeenschappelijke Duitse vriend, toen Van den Ende in Duitsland een musical over Udo Lindenberg op de planken bracht. Turner wilde best meewerken aan een musical over haar, maar dan moest het niet gaan over al dat huiselijk geweld van haar voormalige echtgenoot Ike. Van den Ende wilde liever niet een musical met alleen greatest hits en wilde het drama er juist wel in. Uiteindelijk won Van den Ende Turners vertrouwen en stemde ze in.

Aanvankelijk werkten Kees Prins en Frank Ketelaar aan het script, nadat ze voor Van den Ende de Hazes-musical Hij gelooft in mij en De Tweeling schreven, maar die taak werd overgenomen door Katori Hall, omdat zij meer affiniteit zou hebben met de Amerikaanse roots van Tina Turner.

Als de performance van Miss Warren het succes van deze productie is, dan is het script meteen het zwakke punt. Zeker voor de pauze gaat het hink-stap-sprong van de ene rampspoed naar de andere. Anna-Mae groeit op in een onthecht gezin, woont daarna bij haar grootmoeder en ontmoet Ike die haar weliswaar tot een ster maakt maar ook harde vuisten heeft. Het acteren is tamelijk vet aangezet en Ike wordt daarmee een eendimensionale slechterik. Gelukkig zijn er in dat deel wel een paar geweldige muzikale momenten, bijvoorbeeld als Turner met vooruitziende blik Better be good to me zingt en haar achtergrondmeiden The Ikettes hun shows weggeven.

Luchtiger momenten

Na de pauze wordt de dramatische lijn strakker aangetrokken en zijn er ook luchtiger momenten, waarin Turner opkrabbelt en zelfvertrouwen krijgt. De scènes in de Londense platenstudio’s zijn grappig en Turner weet wat ze wil, als zwarte vrouw in een door mannen gedomineerde wereld. De musical is geregisseerd door Phyllida Lloyd, die achttien jaar geleden ook Mamma Mia! deed. Daar werden de ABBA-songs gebruikt voor een compleet nieuw verhaal, hier om keurig chronologisch Turners leven uit te beelden. De choreografie van Anthony van Laast is opwindend (met dank aan het origineel), de band speelt deels nieuwe arrangementen. Het decor is op het saaie af sober: af en toe komen uit de grond een paar deuren op, zetstukken verbeelden concertzalen, er is een groot scherm waarop vloeistofdia’s en vergezichten worden geprojecteerd.

Bekende nummers als River Deep, Mountain High, Proud Mary, Nutbush City Limits en Private Dancer worden op originele wijze gebruikt om het verhaal te stutten en soms ook gewoon om Adrienne Warren te laten schitteren. Ze is een onwaarschijnlijk groot multitalent: haar acteren is volstrekt geloofwaardig, ze danst als een bezetene en haar stem is ondanks alle kracht en volume toch ook genuanceerd. Je zou kunnen zeggen dat ze Tina Turner perfect benadert, maar daarmee doe je haar tekort: ze eert haar grote voorbeeld en voegt daar nieuwe accenten aan toe.

Miniconcert op stadionvolume

Als de show is afgelopen, gaat Warren doodgemoedereerd door en worden we getrakteerd op een miniconcert op stadionvolume. De band en de techniek pakken dan meedogenloos hard en oogverblindend uit.

De echte Tina Tuner was er dus even bij na afloop. Ze bedankte de vrouw die haar de hele avond had gespeeld en het publiek weer eens liet beseffen hoe groot haar talent was en hoe grandioos die muziek is. Verder hield Turner het kort, ze besloot met de woorden ‘You can turn poison into medicine’. Uit gif iets heilzaams maken; ondanks een kapotte jeugd en een misdadig huwelijk toch een wereldster worden, bijvoorbeeld.

TINA - The Tina Turner Musical door Stage Entertainment, Joop van den Ende en Tali Pelman, script Katori Hall (met medewerking van Kees Prins en Frank Ketelaar), regie Phyllida Lloyd. In Aldwych Theatre Londen.

Wereldpremière

De wereldpremière van Tina had 17 april plaats in het Aldwych Theatre in het hart van West-End, Londen. Bekende Engelse gasten waren onder anderen tv-presentator Graham Norton en zanger Rod Stewart die kushandjes wierp naar Tina Turner toen zij in gezelschap van Joop en Janine van den Ende de zaal betrad. Het is de bedoeling dat de musical bij bewezen succes op termijn naar Broadway, New York verhuist, en later wellicht naar Nederland en andere Europese landen waar Stage Entertainment theaters heeft. Maar eerst zal de komende maanden moeten blijken of het publiek warm loopt voor Simply the Best. Het Engelse publiek leefde luidruchtig mee: afgrijzen als Tina weer eens werd afgetuigd, joelend als ze met haar hakken in Ike’s ballen trapt en hem verlaat, en kirrend als ze later een nieuwe, blanke minnaar krijgt.