Niet-alledaagse beelden

Jaarlijks organiseert World Press Photo voor een select groepje jonge fotojournalisten uit de hele wereld de Joop Swarte masterclass. De cursus, vernoemd naar een van de vroege gangmakers van World Press, staat enigszins in de schaduw van de ‘grote’ competitie (waarvan de nieuwe winnaar in februari bekend wordt). Begrijpelijk, maar ook zonde, omdat zich onder de deelnemers aan de masterclass altijd grote beloften bevinden.

Recentelijk is het fraai en bescheiden vormgegeven boekje Touch verschenen, de weerslag van de foto-opdracht waarmee de deelnemers aan de masterclass de wereld werden ingestuurd. Touch (‘aanraking’) moest het verbindende thema wezen. Een noemer die de fotografen met zachte hand in de richting drong van menselijke onderwerpen, tegelijk vaag genoeg om ze voldoende journalistiek speelveld te bieden.

Touch bevat een aantal verrassende bijdragen. De Indiase fotograaf Sohrab Hura (27) maakte een reportage over zijn moeder, die lijdt aan paranoïde schizofrenie. Haar hond is een van de weinige veilige zekerheden in haar leven, dat gestalte krijgt in een serie zwart-witfoto’s, alle gemaakt tussen de kale muren van haar kamer.

Ook niet alledaags: een bijdrage uit Iran van de 27-jarige Ali Akbar Shirjian, die, voornamelijk in Teheran, kleurige foto’s maakte van ‘gewone’ landgenoten. Een verademing voor de westerse mediaconsument, die voornamelijk met het mombakkes van Ahmedinedjad of de opwinding van demonstranten wordt geconfronteerd. Shirjian toont Majid, die in de war is geraakt toen hij tijdelijk in Frankrijk ging wonen. Nu kijkt hij, bij het graf van zijn moeder in Teheran, treurend in de lens.

Shirjian fotografeerde een revolutionair van het eerste uur, een dame op leeftijd in haar keukentje, wier heilig vuur nog steeds niet is gedoofd. Getuige de geheven vuist en het witte laken om haar schouders waarop onder meer de tekst Down with Israel. Best komisch. Net als de eigenaar van de fotowinkel met portretten van politiek en geestelijk leiders. Weinig handel, momenteel, erkent hij.

Andere onderwerpen vormen goudkoorts in het Braziliaanse Amazonegebied (van de Deen Mads Nissen, 29), leven en sterven in een Iers hospice (van de Ier Don McNeill Healy, 29) en een tegelijk aangrijpende en hoopgevende reportage over anorexia nervosa van de Italiaanse Simona Ghizzoni (32).

De enige Nederlandse uitverkorene voor de masterclass was Dirk-Jan Visser (30), die het atypische levensverhaal van een Marokkaanse illegaal in Brussel documenteerde. Fakhredinne leidt een half zwervend bestaan, heeft de ziekte van Crohn, is epileptisch en heeft psychische problemen. Standaardellende misschien voor illegalen op zoek naar een beter leven voor zichzelf en de familie in het land van herkomst. Visser ging op zoek naar de achtergronden van Fakhredinne en ontdekte dat de clichés niet opgingen. In Marokko kwam de fotograaf erachter dat hij uit een middleclassgezin afkomstig is, redelijk welgesteld, vriendelijke mensen. Het vergroot het raadsel.

Met zulke bijdragen vormt Touch niet alleen een uitnodiging om opnieuw, en beter, te kijken. Het is eveneens een remedie tegen gemakzuchtig, bevooroordeeld denken.