Net zo befaamd als The Great Gatsby werd het omslag van Francis Cugat

In 1925 kreeg het modernisme in de letteren zijn beslag: het was het jaar van opwindende romans als Kafka’s Der Prozess, André Gides Les Faux-monnayeurs, Virginia Woolfs Mrs Dalloway en Manhattan Transfer van John Dos Passos (Mein Kampf, ook van dit wonderjaar, hoort in een ander rijtje).

Omdat het auteursrecht in de VS 95 jaar na publicatie vervalt, kunnen boeken uit 1925 sinds 1 januari van dit jaar daar rechtenvrij worden herdrukt. Dat verklaart de plotselinge toevloed van nieuwe edities van The Great Gatsby, de oude bestseller van F. Scott Fitzgerald. De al minstens viermaal verfilmde tragedie over de steenrijke, onfortuinlijke Jay Gatsby is het symbool geworden van de valse schijn van The Jazz Age, de door Fitzgerald gemunte term voor het financieel-culturele hoogtij van die jaren.

Net zo befaamd als het boek werd het omslag van Francis Cugat: twee eenzame ogen en lippen, boven de helverlichte skyline van een pretpark. Cugats illustratie (die een eigen titel heeft: Celestial Eyes) wordt al bijna honderd jaar door uitgeverij Scribner’s gebruikt, ook weer voor de jongste editie van eind 2020.

In visuele zin waren de roaring twenties het tijdperk van de art deco, en de geometrische vormen en ornamenten van die stijlperiode zien we terug op recente Gatsby-omslagen. Bijvoorbeeld op de in januari verschenen Vintage-editie, waarvoor illustrator Mads Berg de majestueuze grille van een klassieke Rolls-Royce reproduceerde, in het goudgeel en donkerblauw van Cugats voorbeeld.

Tegelijkertijd presenteerde uitgeverij Black Dog & Leventhal een geïllustreerde uitgave, met een omslag van Adam Simpson dat oogt als het deksel van een juwelenkist. Wie goed kijkt, ontdekt een trompettist en saxofonist tussen de weelderige decoraties – een toespeling op de jazzpassages in de roman.

Dat je met weinig net zo raak kunt schieten, bewijst Marinka Reuten met haar omslag voor Susan Janssens vertaling: één gifgroen cocktailglas volstaat om het bitterzoet van de roaring twenties op te roepen.