Nederlandse documentaire ‘Waarom bleef je niet voor mij?’ wint studenten-Oscar

Regisseur Milou Gevers studeerde in 2020 af aan de Nederlandse Film- en Televisie Academie met haar documentaire waarin jonge kinderen vertellen over de zelfdoding van een ouder.

Vanwege de reisbeperkingen reisden de genomineerden dit jaar niet af naar de Verenigde Staten en vond de uitreiking online plaats. In haar digitale dankspeech, vanuit Amsterdam, hield de filmmaker een portretfoto van haar eigen moeder op, die suïcide pleegde toen Gevers nog kind was. ‘Hopelijk kijkt ze van boven toe en is ze trots.’ En ze wees op haar buik: hoogzwanger had ze sowieso niet kunnen afreizen naar Los Angeles.

‘Dit is de film die ik zo graag zelf zou hebben gezien’, zei de regisseur eerder in gesprek met de Volkskrant, bij haar afstuderen. ‘Ik kende niemand van mijn leeftijd die hetzelfde had meegemaakt, met wie ik het erover kon hebben. Terwijl ik daar wel nieuwsgierig naar was: hadden ze hetzelfde soort gedachten?’

In het 25 minuten lange Waarom bleef je niet voor mij? spreken verschillende Nederlandse kinderen openhartig over hun ervaringen na de zelfdoding van hun vader of moeder. Met welke vragen ze bleven zitten, bijvoorbeeld. Of hoe zo’n zelfverkozen dood van een ouder vaak als ‘taboe’ wordt beschouwd door volwassenen in de omgeving, zoals door (goedbedoelende) meesters en juffen op de basisschool, terwijl de kinderen zelf er liever meer open over zouden zijn. Gevers stelt de kinderen in haar film directe vragen: of ze boos zijn op hun vader of moeder, of hóe die suïcide pleegde. Haar eigen ervaringen met het onderwerp zitten ook in de film, maar worden verbeeld met gebruik van een stopmotion-animatiepopje.

Tijdens de bekendmaking van de prijs was de regisseur op het Nederlandse Cinekid-festival, waar haar afstudeerfilm donderdagavond óók werd bekroond. ‘Ik vroeg me wel af hoe mijn film in het buitenland zou vallen’, zegt ze in een eerste reactie over de telefoon. ‘Of het wel overkomt als je in vertaling leest wat die Nederlandse kinderen allemaal zeggen. Maar blijkbaar is dat wel gelukt!’

In het jaar na haar afstuderen is er ook een lesprogramma rond haar documentaire gemaakt, speciaal voor de hoogste klassen van de basisschool en eerste en tweede klassen van middelbare scholen. Ook wordt Waarom bleef je niet voor mij? inmiddels gebruikt door hulpverleners en psychologen die te maken hebben met jonge kinderen van ouders die overgingen tot zelfdoding. De documentaire is online onder meer te zien bij 2doc.nl.

Spike Lee en Mike van Diem

De Student Academy Awards worden al sinds de jaren zeventig uitgereikt in Los Angeles. Eerdere winnaars waren onder meer Spike Lee, Pixar-topman Pete Docter en de huidige James Bond-regisseur Cary Joji Fukunaga. Het is voor het eerst dat een Nederlandse documentaire wordt bekroond met een studenten-Oscar. Nederlandse fictiefilms van de Academie vielen al vaker in de prijzen: in 1990 Mike van Diem won met zijn afstudeerfilm Alaska, in 2017 Marit Weerheijm met Grijs is ook een kleur.