Na zijn platenlabel en BNNVara doen nu ook radiozenders Bilal Wahib in de ban, de straf voor een speeltuingrap die altijd te zien blijft

Wahib vroeg dinsdagavond op een livestream van Instagram aan een naar verluidt 12-jarige jongen om zijn piemel te laten zien. Nadat beelden ervan de volgende dag rondgingen op sociale media, trokken organisaties hun handen van Wahib af. Platenlabel Top Notch en omroep BNNVara stopten hun samenwerking met hem. Instagram en Facebook blokkeerden zijn account permanent. De jury van Edison Pop heeft een muziekprijs voor hem ingetrokken. De politie hield de acteur aan op verdenking van vervaardiging en verspreiding van kinderporno. Vrijdagochtend maakten ook een aantal Nederlandse radiozenders bekend Wahib en zijn muziek voortaan te boycotten. Het gaat om de zenders Qmusic, SLAM! en NPO-zenders FunX en 3FM.

De controverse groeit. Aanvankelijk zou Wahib donderdagavond aanschuiven bij talkshow Beau op RTL, dezelfde zender die de succesvolle serie Mocro Maffia uitzendt, waarin Wahib acteert. Een uur voor de uitzending zegde hij echter af. Na overleg met de familie van het slachtoffer leek het Wahib beter niet op televisie te verschijnen. De show eindigde wel met de rapper, in een persiflage van LuckyTV. De satirische filmpjes zijn standaard het slotakkoord van RTL-talkshows Beau en Jinek. In het fragment rapt Wahib over het incident: ‘Ik zweer het, het was een grap geen kinderporno’. Na woedende reacties haalde RTL het fragment vrijdag offline.

Ophef vergroot

Deze daad scharen onder kinderporno is ‘ruig’, zegt Marijke Naezer, die als wetenschapper genderstudies is verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en onderzoek deed naar jongeren, seksualiteit en sociale media. ‘Dit is seksueel grensoverschrijdend gedrag en moet zeker worden bestraft, maar het is echt anders dan een volwassene die seksuele handelingen met kinderen verricht en daarvan beelden verspreidt.’ Ook Sabine Meulenbeld, hulpverlener bij seksueel herstel, hekelt het label. ‘Ik begrijp dat de politie een juridisch kader nodig heeft, maar met porno heeft dit niets te maken. Ik vind het heftig als we de piemel van een 12-jarige gaan seksualiseren.’

Het gebruik van de term kinderporno voedde niet alleen de woede tegenover de dader, Bilal Wahib, waar zogenaamde ‘pedojagers’ naar op zoek zijn. Ook het slachtoffer kan er last van krijgen, zegt Naezer. ‘Je hoort ze vaak zeggen: de gebeurtenis zelf was erg, maar de reactie daarop van anderen was veel erger. Soms stopt het delen van de beelden snel en is iedereen het na een paar weken weer vergeten. Maar gebruik van het woord kinderporno vergroot de ophef en kan eraan bijdragen dat de negatieve reacties nog maanden- of jarenlang voortduren.’

Hoe kun je als betrokkene de schade in dit soort situaties zoveel mogelijk beperken?

Eerst over het incident zelf: Bilal Wahib en Oussama Ahammoud (20), acteurs die vooral bekend zijn van de serie Mocro Maffia, spraken via Instagram Live met hun fans − 3,5 duizend van hen keken mee. ‘Als jij je piemel kan laten zien, nu 17 doezoe (17 duizend euro, red.). Hier, voor jou’, zei Wahib op enig moment tegen een jongen die mocht meepraten. Die antwoordde dat hij geen bankrekening heeft, waarna Ahammoud tegen Wahib zei: ‘Hij is minderjarig, broer.’ Nadat Wahib had gezegd dat hij het geld cash zou geven, liet de jongen zijn geslacht zien. Wahib, lachend: ‘Schatje, hij heeft z’n piemel gewoon laten zien!’

Speeltuin jaren zestig

Een ander uitdagen om een grens over te gaan − dat is is niets nieuws, zegt Justine Pardoen, oprichter van Bureau Jeugd & Media. ‘Ik ben uit de jaren zestig. Toen vroegen oudere kinderen in de speeltuin ook aan jongere om hun jurk omhoog te trekken. Daar kregen ze dan een mooie knikker of een dubbeltje voor.

Een belangrijk verschil hiermee is het publiek dat de beelden te zien krijgt. In de speeltuin is dat beperkt, maar als beelden online rondgaan is het, in theorie althans, onbeperkt. ‘Vroeger zei je: de krant van gisteren ligt in de kattenbak en iedereen is het nieuws vergeten’, zegt Pardoen. ‘Nu is alles altijd terug te vinden.’

Machtsverhouding

Daarom is het zo belangrijk om het slachtoffer duidelijk te maken dat die niets verkeerd heeft gedaan, zegt Marijke Naezer. Dat de rapper ICE de minderjarige jongen een ‘hoer’ noemde omdat hij zijn broek naar beneden had getrokken, helpt dus niet. Naezer: ‘Wie aanneemt dat deze jongen vrij kon kiezen, gaat totaal voorbij aan de machtsverhouding.’

In Wahibs geval was er op drie vlakken sprake van ongelijkheid, zegt Sabine Meulenbeld, hulpverlener bij seksueel herstel. ‘Qua status: Wahib was het idool, die jongen waarschijnlijk de fan. Qua leeftijd: Wahib was ongeveer tien jaar ouder. En qua geld: hij bood hem 17 duizend euro.’

Bovendien besefte het slachtoffer waarschijnlijk niet dat de beelden werden doorgestuurd, zegt Jytte Reichert, woordvoerder van Slachtofferhulp. ‘Hij zou 11 of 12 zijn.’ Daarnaast maakte hij gebruik van Instagram Live, net als Snapchat en Clubhouse een sociaal medium dat geen beelden of geluidsfragmenten opslaat.

Een ander verschil met de situatie in de speeltuin is dat Wahib geen kind meer is − hij is 22. ‘Maar hij zit ook nog op de rand van adolescentie’, zegt Patti Valkenburg, hoogleraar Media, Jeugd en Samenleving aan de Universiteit van Amsterdam. Wahib noemde zijn actie een ‘domme grap’. Valkenburg: ‘Het is een kenmerk van adolescenten dat ze in the spur of the moment onverstandige dingen doen.’

Daarom zullen dit soort ongelukken blijven voorkomen, zegt Valkenburg. Dat betekent niet dat maatregelen ertegen geen zin hebben. Zeker scholen hebben een rol, zegt Janine de Ridder, directeur van Kikid, een stichting die scholen bijstaat. Tegenover kenniscentrum Rutgers gaven scholieren hun seksuele voorlichting een 5,8, vanwege de nadruk op biologische kennis. De Ridder: ‘Maar in deze tijd moet dat ook over de digitale aspecten gaan, over sexting en mediawijsheid.’

Sexting

Uit onderzoek van Rutgers bleek dat in 2017 in de leeftijdscategorie 12-14 jaar 14 procent van de meisjes en 12 procent van de jongens vervelende ervaringen had met sexting. Mogelijk zijn die percentages het afgelopen jaar gestegen door corona. ‘De schermtijd is enorm toegenomen het afgelopen jaar’, zegt hoogleraar Patti Valkenburg. ‘Jongeren hadden weinig anders te doen.’

Ook ouders kunnen hun kinderen helpen, zegt Marijke Naezer. ‘Net als seks is sexting, het sturen van naaktfoto’s en -video’s, in principe iets leuks. Alleen het ongeoorloofd doorsturen naar derden is problematisch. Toch zeggen ouders vaak tegen kun kinderen dat sexting stom is en slecht en gevaarlijk. Áls kinderen het vervolgens toch doen en het gaat mis, dan durven ze nauwelijks om advies te vragen.’