Minder rechtszaken over echte of valse kunstwerken
Act S1229A heet het wetsvoorstel dat de senaat van de staat New York heeft aangenomen. Het wordt binnenkort aan het plaatselijke parlement voorgelegd. En dan moet het voorbij zijn met de uit de hand gelopen claims die bezitters van een mogelijk meesterwerk van Warhol, Lichtenstein, Basquiat of welke andere kunstenaar ook kunnen opleggen aan experts van dat werk.
Want dat kan nu nog. Heeft u een vermoedelijk authentiek schilderij van Warhol in huis? Maar wordt het door de Warhol Foundation niet als zodanig erkend? Dan kan het grote procederen beginnen. Tot leedwezen van de stichting die, hoe waarschijnlijk of onwaarschijnlijk de claim ook mag zijn, gigantische hoeveelheden geld kwijt is aan proceskosten - of ze nu winnen of niet.
Aan die hoeveelheid claims zal nu een einde moeten komen is de verwachting, of de hoop. Het wetsvoorstel schrijft voor dat alleen 'geldige, te verifiëren claims' voor de rechter kunnen komen.
Overigens hadden enkele stichtingen al maatregelen genomen door namelijk eenvoudigweg geen enkele goed- of afkeuring meer af te geven. De Foundations van Warhol, Roy Lichtenstein en Keith Haring waren al gestopt voorgelegd werk als echt of onecht te beoordelen. De Warhol Foundation hield daar in 2012 mee op na een kostbare rechtszaak met cineast Joe Simon over een zelfportret van Warhol, waarvan de stichting meende dat die vals is. De proceskosten: 5 miljoen euro.
De reden van procederen is overigens begrijpelijk: werk van dit soort kunstenaars brengt miljoenen, soms tientallen miljoenen euro's op als het wordt geveild. Velen willen het gokje wel wagen dat ze een echt schilderij of beeld, maar ook een krabbeltje of gesigneerd boek van een groot kunstenaar in huis hebben. Een echtheidscertificaat afgegeven door de stichting maakt het verschil tussen niets en een fortuin. De verleiding een stichting of (kunsthistorische) experts daarom aan te spreken - in de rechtszaal - werd daardoor groter.
Een beroep doen op de kundigheid van deze stichtingen is ook begrijpelijk: er is veel vals werk in omloop. Denk aan de nep-Modigliani's die op de markt zijn gebracht. Of de verkoop, door de New Yorkse galerie Knoedler & Co,van valse Rothko's en De Koonings; schilderijen die nota bene door verschillende 'kunstexperts' als echt waren beoordeeld, met certificaten en al.
Ook het Van Gogh Museum zegt in een reactie te hebben overwogen niet meer te reageren op vragen of een bepaald werk een echte Van Gogh is. Jurist en directiesecretaris Eva Schieveld: 'Ook wij zijn veel tijd en kosten kwijt aan rechtszaken. Op dit moment lopen er twee. Toch hebben we besloten onze diensten te blijven aanbieden. We zijn nu eenmaal, buiten een museum, ook een kenniscentrum.'
Jaarlijks krijgt het Amsterdamse museum ongeveer 200 schriftelijke vragen over de authenticiteit van een mogelijke Van Gogh. 'We kunnen daar een opinie over geven uitgaande van onze expertise. Maar we geven nooit een certificaat af over een mogelijke toeschrijving. Dat zou juridisch niet verstandig zijn. Het is ook niet vol te houden. Je kunt nooit voor 100 duizend procent zeker weten of iets authentiek is. Het toeschrijven van kunstwerken is geen exacte wetenschap. Je moet de discussie altijd open houden.'
