Michel Houellebecq vermengt in zijn boeken feit en fictie, maar hecht in de rechtszaal aan de werkelijkheid

Vier jaar geleden nog was hij, met echtgenote Li, mystery guest op het Boekenbal. Dit keer schitterde Michel Houellebecq door afwezigheid. Terwijl in de Amsterdamse rechtbank toch echt zijn gezondheid en reputatie op het spel stonden.

Een paar maanden eerder had het er in Parijs allemaal nog zo vrolijk uitgezien. De Franse schrijver, wiens boek Vernietigen deze week in Nederlandse vertaling is verschenen, was in contact gekomen met de Nederlandse kunstenaar Stefan Ruitenbeek, die je gerust een geestverwant mag noemen. Dezelfde fascinatie voor seks, dezelfde neiging tot provoceren en daarbij fictie en werkelijkheid door elkaar te halen. Ruitenbeek reisde af naar Parijs om met Houellebecq te bespreken hoe die in Amsterdam een expositie zou openen met het doorknippen van een lintje. Helaas, de schrijver was depressief en kon niet aanschuiven bij het overleg. In plaats daarvan kwam zijn vrouw, die de gedachte uitsprak dat een portie seks met vreemden de schrijver er weer bovenop kon helpen. Ruitenbeek beloofde daarvoor te zorgen, mits er gefilmd kon worden.

Tot zover iedereen akkoord. Daarna komen de verschillen, zo bleek dinsdag in de rechtszaal. Het kamp Houellebecq (advocaat Jacqueline Schaap), bleek te hechten aan de werkelijkheid. Terwijl het kamp Ruitenbeek (advocaat Christiaan Alberdingk Thijm) het in de fictie zocht. De werkelijkheid, dat was het faustiaanse contract dat Houellebecq in Amsterdam had getekend, waarmee hij Ruitenbeek ongelimiteerd toestemming gaf hem te filmen en met de opnamen te doen wat hij wilde. ‘Volstrekt onredelijk’, vond Schaap, bovendien had Houellebecq veel rode wijn gedronken alvorens te tekenen: hier was misbruik gemaakt van een broze, kwetsbare man. ‘Een buitengewoon gebruikelijk contract’, vond Alberdingk Thijm. En Houellebecq had maar één glas op, het echte drinken kwam later. Hem was bovendien keurig een Franse vertaling van het in het Engels opgestelde contract verstrekt.

Dan was er de seks zelf. In een interview met de Franse website Vice had Ruitenbeek gezegd dat Houellebecq met vier vrouwen allerhande seks had bedreven en daarbij zeer vitaal was. Volgens de advocaat van Houellebecq was er van ‘geslachtsgemeenschap’ in Amsterdam überhaupt geen sprake geweest. Waarna Ruitenbeek zelf het woord nam en de werkelijkheid een volgende duw gaf. Dat interview in Vice, zei hij, maakte integraal deel uit van het project; ook dat was dus fictie. Is deze rechtszitting een spiegelpaleis van Houellebecq en duikt dit straks op in zijn volgende roman, had Alberdingk Thijm gevraagd. Misschien, maar dan minstens met Droste-effect.

De – niet te benijden – rechter doet 28 maart uitspraak. Tenzij er eerder een schikking komt. Voor een gesprek daarover staan beide partijen open, zeggen de advocaten.