interview
Met zijn cantate over een vaatwasser zocht componist Reza Namavar de gekte op
In zijn nieuwe hoorspel incorporeerde componist Reza Namavar de tekst van de handleiding van zijn moeders vaatwasser. ‘Ik vind het mooi dat er woorden in staan als ‘sproeiarm’ en ‘deurafdichting’. Die had ik zelf niet kunnen bedenken.’
Vreselijk vindt Reza Namavar (41) de onderwerpen van hedendaagse opera’s. ‘Ze gaan altijd maar over verheven thema’s, over de ondergang van de mensheid.’ Dus stelt de componist daar graag wat tegenover. Zaterdagavond gaat op Radio 4 (in het programma Vrije geluiden) zijn cantate annex hoorspel in première met de titel De betoverde vaatwasser. ‘Met de ondergang van de mensheid krijgen de meeste mensen niet te maken. Met de vaatwasser wel.’
Negen maanden werkte Namavar aan het stuk voor de vier saxofonisten van het Amstel Quartet en tenor en verteller Marcel Beekman. Ook het libretto is van Namavars hand, althans, grotendeels: hij incorporeerde de handleiding van een vaatwasser ‘in de scène waarin die op hol slaat’. ‘Ik vind het mooi dat er woorden in staan zoals ‘sproeiarm’ en ‘deurafdichting’. Die had ik zelf niet kunnen bedenken.’
Het idee ontstond aan het begin van de coronatijd, toen een uitvoering voor de radio het enige haalbare leek. ‘Ik was net verhuisd en voor het eerst had ik een vaatwasser. Ik was de handleiding kwijtgeraakt, dus heb ik die van mijn moeder gebruikt. Zij bewaart alles. Zij heeft een Miele, ik heb een Etna. Dus wat je hoort, is de handleiding van een Miele.’
Verfomfaaide handleiding
Het verhaal gaat over Tonnie Tonijn. De vrouw woont boven het kinderdagverblijf D’Oorvijgh. Vaak vallen er spullen van Tonnies balkon, zoals de biografie van Ivo Niehe – en de handleiding van de vaatwasser. Crècheleidster Manuela kan niet verhinderen dat kinderen de handleiding kapotmaken. Ten einde raad stopt Tonnie Tonijn de verfomfaaide handleiding dan maar in de vaatwasser. En dan begint de vaatwasser te praten.
‘De scène waarin de vaatwasser over de kop gaat, componeerde zichzelf’, zegt Namavar. ‘De muziek ontspoort zo dat het lijkt alsof Marcel gek is geworden. Gekte vind ik een mooie staat van zijn. Als de muziek wat lyrischer moest zijn, zoals in het eerste deel, kwam ik mezelf tegen.’ Namavar praat snel. Als de verslaggever zich ervoor verontschuldigt dat hij even stil is om het allemaal op te schrijven, zegt Namavar: ‘Je bent gewoon stil van ontzag.’
Toen hij het stuk schreef, was hij nog volop bezig met zijn project om alle 498 concerten van zijn collega Antonio Vivaldi te recenseren, met een document van bijna 70 duizend woorden tot gevolg. ‘De invloed van Vivaldi hoor je er ook wel in terug. Er zitten veel coloraturen in (melodielijnen met veel korte nootjes, red.) op woorden die nooit bedoeld zijn geweest om te zingen.’
Na de radio-uitzending zaterdag (11 uur ’s avonds) volgt er ook nog een uitvoering in de Waalse Kerk van Amsterdam op 9 december. De componist heeft weinig hoop op meerdere uitvoeringen. ‘Niks ten nadele van DNO (De Nationale Opera, red.), maar dit is gewoon geen thema waar je bij DNO mee moet aankomen.’
