Met QR-code, op reservering of in de buitenlucht: dit is er te zien het komende seizoen, dus gá!

BEELDENDE KUNST (HEDENDAAGS)

1. Je moet je tuin onderhouden

Terwijl de eerste blaadjes van de bomen vallen en de tuin al bijna winterklaar moet worden gemaakt (snik!), opent in het Centraal Museum in Utrecht volgende maand De botanische revolutie. Een tentoonstelling ‘over de noodzaak van kunst en tuinieren’. Met bijvoorbeeld Adam en Eva in hun Hof van Eden, maar ook veel hedendaagse tuinierkunst. Een voorproefje van dat laatste is al te zien op het plein voor het museum, een kunstwerk van Maria Thereza Alves: Seeds of Change, A Ballast Flora Garden (Liverpool). Dit kleine tuintje bevat 27 plantensoorten die de kunstenaar ontdekte bij de haven van Liverpool. Het zijn planten die in Europa groeien omdat ze per toeval als ‘ballast’ door schepen zijn meegenomen van elders: boekweit uit China bijvoorbeeld en groot akkerscherm uit Egypte. Zo laten onze planten onze geschiedenis zien. En vaak ook onze – hoop voor de – toekomst: in Henk Wildschuts aangrijpende fotoserie Rooted zijn geïmproviseerde tuintjes in vluchtelingenkampen te zien. AvL

De botanische revolutie, Centraal Museum Utrecht, 11/9 t/m 9/1.

CABARET

2. Sandifort is eindelijk alleen

Martine Sandifort is een van de meest onverschrokken komieken van Nederland, die de remmen los durft te gooien in haar typeringen van de meest uiteenlopende vrouwen. Ze maakte tv (Kopspijkers, Koefnoen, Dokter Corrie) en vormde theaterduo’s met Alex Klaasen en Remko Vrijdag. Nu is het eindelijk tijd voor haar eerste solovoorstelling. Het voorbije jaar deelde Sandifort op sociale media al filmpjes als voorproefje. In Namasteetjes is Sandifort te zien als een goeroe-coach die de toeschouwer op weg zal helpen naar ‘geluk en balans’. De reputatie van Sandifort kennende ligt die weg vol met hindernissen, maar ook met heerlijk schurende humor. JH

Martine Sandifort, Namasteetjes, Tournee vanaf 10/9, première op 17/11 in DeLaMar Theater, Amsterdam.

POPMUZIEK

3. Le Guess Who is Le Big Guess

Gaat het ze lukken? Of wordt ook dit festival straks gesmoord in het maatregelenmoeras? Het altijd uitdagende Le Guess Who te Utrecht, met de nadruk op experiment uit de hele wereld, gaat het in ieder geval proberen en de ambities zijn torenhoog. Ons staat een waslijst aan internationale acts te wachten, van de Amerikaanse saxofonist Matana Roberts en songwriter John Dwyer tot Siti Muharam uit Zanzibar, en de Britse postpunkrockers van Black Country, New Road. Maar de grote vraag is natuurlijk: kunnen alle gezelschappen afreizen? En wat past er straks aan publiek in bijvoorbeeld de zalen van TivoliVredenburg? Het zal tot aan de aftrap spannend blijven: op de site van het veelgeprezen festival druppelen de eerste afzeggingen al binnen, van bands die hun tournee maar weer een jaartje hebben opgeschort. Wij houden de moed erin. RvG

Le Guess Who, met Phil Everum, Lucrecia Dalt, William Basinski, Matana Roberts, Pa Salieu, Gebroeders Dieleman Van Eeckhout. 11-14/11, verschillende locaties, Utrecht.

BEELDENDE KUNST (OUD)

4. Albert Cuyp is terug in Dordrecht

De 17de-eeuwse schilder Albert Cuyp gold ooit als een lokale figuur. De plek waar hij ter wereld kwam, was de plek waar hij leefde, en tevens de plek waar zijn klanten woonden: Dordrecht. Maar een eeuw na zijn dood kregen Engelse verzamelaars Cuyps goud-nevelige landschappen en stadsgezichten in de smiezen. De Cuyp-rage nam zulke vormen aan, dat er rond 1800 geen enkel groot Cuyp schilderij meer in Nederland te vinden was. Het Dordrechts Museum eert zijn belangrijkste artistieke stadsgenoot met een groot overzicht. U kunt rekenen op dertig van Cuyps beste schilderijen, waaronder bruiklenen uit Groot-Brittannië en de VS, plus nog eens zoveel werken van zijn (Britse) bewonderaars, onder wie ook William Turner, die in Cuyp een voorbeeld zag, en zijn woonplaats meermaals bezocht. SK

In het licht van Cuyp. Albert Cuyp & Gainsborough – Constable – Turner, Dordrechts Museum, 3/10 t/m 6/3.

MUSICAL

5. De niet-artiest is de nieuwe artiest

Twee invloedrijke Amsterdammers – eentje werd zelfs wereldberoemd – worden dit en komend seizoen geëerd met een eigen musical: voetballer Johan Cruijff en vastgoedmagnaat Maup Caransa. Opmerkelijk is het zeker, nieuwe musicals gaan vaak over artiesten: Ramses Shaffy, Liesbeth List, André Hazes, noem maar op. Tom de Ket – bekend van De Verleiders – schreef en regisseerde 14 de musical (Cruijff) en Theu Boermans zet na Soldaat van Oranje een volgende stap in zijn musicalcarrière met De Koning van Amsterdam (Caransa). ’Van straatschoffie tot multimiljonair’ luidt de ondertitel van die laatste. Het zou voor beide hoofdpersonen kunnen gelden. HJ

14 de musical, première 25/9/21, AFAS Theater Leusden; De Koning van Amsterdam door Bos Theaterproducties; vanaf 30/9/22 in Theater Amsterdam.

KLASSIEK

6. Een van ’s werelds beroemdste orkesten opent het Concertgebouw

Noem het gerust een statement. Na anderhalf jaar corona wordt op 7 september het seizoen van het Amsterdamse Concertgebouw geopend door een van de beroemdste orkesten ter wereld: de Wiener Philharmoniker. Ze spelen de Onvoltooide van Schubert en de Vierde symfonie van Bruckner. Het concert dat al het symfonisch afzien moet doen vergeten, staat onder leiding van Herbert Blomstedt. De Zweedse dirigent is, jawel, 94 jaar. De laatste maatregelmode in acht nemend, mogen 1.300 van de 1.974 stoelen worden bezet. Het concert is uitverkocht, maar bedelen en bieden kan altijd. MK

Wiener Philharmoniker, 7/9, Concertgebouw Amsterdam.

DANS

7. Alles eindigt in brekende botten

Is het die 17-koppige cast die zo nieuwsgierig maakt, met generaties prachtdansers tussen de 17 en 69 jaar? Cherish Menzo (33, dochter van Stanley), Truus Bronkhorst (69, als eeuwige rebel geboren met vuistje in de lucht), Tim Persent (58, oogt altijd een zondagskind op het podium) en Courtney May Robertson (29, kleine stoere springveer die bliksemsnel schakelt) - het water loopt je in de mond. Of zijn het de uit Frankrijk overgewaaide recensies over de wereldpremière op Festival d’Avignon, afgelopen juli? De ovaties werden vergeleken met mistralwinden. Of is het dat thema van revolte, het podium als proeftuin voor ideologisch verzet?Choreograaf Jan Martens (37) vernoemde Any attempt will end in crushed bodies and shattered bones naar dreigende taal van wereldheersers. Wees alert. Dit weekend in Amsterdam en 28 oktober tijdens Spring in Autumn, Utrecht. AE

Any attempt will end in crushed bodies and shattered bones van GRIP/Jan Martens & Dance On Ensemble, 28 & 29/8, Internationaal Theater Amsterdam en 28/10, Stadsschouwburg Utrecht

TONEEL

8. Vrijdag is een absolute toneelklassieker

Het is nog altijd een van de beste toneelstukken uit het Nederlandse taalgebied. Vrijdag van Hugo Claus bevat alle elementen voor een toneelavond die nog lang bij zal blijven: vier steengoede personages, een zinderend familiedrama, een broeierige sfeer en magnifieke taal: een onwaarschijnlijke mengeling van ABN en Vlaamse accenten. Toneelgroep Maastricht maakte een nieuwe bewerking van dit nog altijd ontroerende verhaal over een verscheurd gezin dat moet afrekenen met spoken uit het verleden. Bovendien hebben we hier te maken met de langverwachte terugkeer van Fedja van Huêt op het toneel, na acht jaar afwezigheid. VK

Vrijdag van Toneelgroep Maastricht. Première 10/10, tournee t/m 18/12

JEUGDTHEATER

9. Dat iedereen alles kan bereiken is een mythe

Deze familievoorstelling belooft een theaterfeest van jewelste te worden. Alleen al de titel, De grote red je reet show, maakt nieuwsgierig. Het helpt ook dat René Geerlings, maker van vele theaterfeestjes, regisseert. Hij noemt dit zelf een ‘mash-up van X Factor, Holland’s Got Talent, Expeditie Robinson, De 1, 2, 3 Show en Jackass voor 6+’. De grote red je reet show is een kritische blik op de mythe dat iedereen in het leven succesvol kan zijn, als hij of zij maar hard genoeg wil en werkt. Het is tegelijk een lofzang op iedereen die maar wat doet, oftewel op spelen. VK

De grote red je reet show van Maas Theater en Dans. Première 3/10, tournee t/m 30/12.

FOTOGRAFIE

10. In de hoofdrol Chas Gerretsen

De Nederlandse oorlogsfotograaf Chas Gerretsen (1943) krijgt nu pas zijn eerste overzichtstentoonstelling. Hij stond in 2019 opeens weer in het centrum van de belangstelling toen de documentaire Dutch Angle: Chas Gerretsen & Apocalypse Now uitkwam. Gerretsen, een veteraan-oorlogsfotograaf werd door regisseur Francis Ford Coppola op de uitzinnige set van de Vietnamfilm Apocalypse Now uitgenodigd als setfotograaf. Daar kwam zijn ervaring als frontfotograaf in chaotische omstandigheden hem goed van pas. Het Nederlands Fotomuseum, waar het archief van Gerretsen wordt bewaard, wil met een groot retrospectief laten zien dat Gerretsen een van de grote reportagefotografen uit de jaren zeventig was. Met extra aandacht voor zijn uitzonderlijke werk in Chili, waar hij in september 1973 van nabij de staatsgreep van Pinochet tegen president Salvador Allende in beeld bracht. MM

In de hoofdrol Chas Gerretsen, Nederlands Fotomuseum, Rotterdam, 15/10 t/m 22/4.