Luchtbuks Ria (1920-2021) schoot een leven lang in de roos

In juli dit jaar schoot de 101-jarige Ria van Dijk haar laatste plaatje op de kermis van Tilburg. De fotoreeks die ze in 1936 begon met haar eerste lucky shot omvat 85 jaar.

De voormalige drogist Maria Augustina Norberta van Dijk uit Tilburg, lokaal bekend als ‘Luchtbuks Ria’, overleden op donderdag 18 november op 101-jarige leeftijd, schreef in 2009 Nederlandse fotogeschiedenis toen het Stedelijk Museum Amsterdam een serie foto‘s van haar aankocht. Zonder dat ze zelf een camera in handen had gehad; zonder dat er maar een fotograaf in de buurt was geweest.

De eerste foto waaraan ze haar faam en haar bijnaam had te danken, schoot ze op 5 september 1936 als 16-jarige op de kermis van Tilburg, de grootste kermis in de Lage Landen. In de schiettent legde ze de luchtbuks aan om het doel te raken, dat de camera activeerde die een foto van dat moment maakte: met één oog dicht en gespannen toekijkende omstanders. Niet veel later maakte ze een tweede foto en ze hield er niet mee op. Het werd vanzelf een levensverhaal in kermisfoto’s waarin Ria, de omstanders en de wereld veranderden, maar haar trefzekerheid niet. En ook niet de vaste pannekoekenmaaltijd na het bezoek aan de schiettent, op welke kermis deze ook stond. Op de schietfoto’s uit haar jonge jaren is vaak haar vader te zien. En op de foto uit 1954 houdt een jong nichtje beide oren dicht terwijl tante Ria aanlegt. Ook de komst van kleurenfotografie en de polaroid werd door haar trefzekerheid vastgelegd.

In 2006 kwam de Tilburgse fotograaf Joep Eijkens achter het bestaan van de serie, die toen zeventig jaar besloeg. Het leidde tot tentoonstellingen, een boekje dat hij samen met fotocurator Erik Kessels samenstelde en uiteindelijk tot de aankoop door het Stedelijk Museum. Daarmee werd Ria van Dijk een Tilburgse bekendheid en het jaarlijkse bezoek aan de schiettent een evenement. Op haar 100ste verjaardag was er geen kermis wegens corona en kwam de schiettent naar de tuin van het verzorgingstehuis om haar de kans te geven de bijzondere reeks voort te zetten. Het lukte haar nog twee keer om de roos te raken.