Lichte jaren doet smachten naar meer van de Cazalets

We kijken uit naar de volgende delen van het meesterwerk van Elizabeth Jane Howard.

Sense and Sensibility van Jane Austen een 'update' geven; in de ogen van sommigen zou dat regelrechte heiligschennis zijn. Waarom morrelen aan een goed boek? Wellicht dacht Martin Amis er zo over toen hij zijn stiefmoeder, schrijfster Elizabeth Jane Howard (1923-2014), adviseerde dat plannetje niet uit te voeren maar haar eigen meesterwerk te schrijven: de Cazalet Chronicles, die nu in het Nederlands vertaald worden. Howard begon in 1982 aan de cyclus, gebaseerd op haar eigen welgestelde familie. Er werden miljoenen exemplaren van verkocht en de BBC maakte er een populaire dramaserie van. Op haar 90ste, een jaar voor haar dood, schreef ze het laatste, vijfde deel.

Home Place

De romans volgen de familie Cazalet in de jaren voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Lichte jaren, het eerste deel, beslaat de zomers van 1937 en '38. De titel geeft al weg dat er dan nog maar weinig aan de hand is. Hoewel Hitler zich op het continent ontpopt als een dictator noemen ze hem op het eiland schertsend 'de huisschilder', en weigeren ze hem serieus te nemen.

En dus kan de lezer zich, net als de Cazalets, zorgeloos overgeven aan het goede leven op Home Place, het Victoriaanse landhuis waar de Cazalets traditiegetrouw de zomer doorbrengen. De thee stroomt er onophoudelijk, de havermoutkoekjes raken nooit op, mousseline jurken ruisen, konijnen dartelen over bedauwde gazons (en eindigen in de pastei). Er wordt muziek gemaakt, gelummeld in de tuin, gepicknickt op het strand.

Vermakelijke perikelen

Maar er broeit van alles onder de oppervlakte. Oudste zoon Hugh maakt zich zorgen om het familiebedrijf, zijn broer Edward houdt zich liever bezig met een buitenechtelijke affaire. Rupert, de jongste, geeft zijn droom kunstschilder te worden op voor een 'echte' baan om zijn veeleisende vrouw tevreden te houden, terwijl zus Rachel moet accepteren dat ze nooit samen zal kunnen zijn met haar grote liefde: de half-joodse vrouw Sid. Ondertussen hebben al hun jonge kinderen ook de nodige troubles die Howard onder dat laagje zoetsappigheid lekker laat sudderen. Zo doet het toch nog aan Jane Austen denken.

De enige die op de hoogte is van alle vermakelijke perikelen, is de lezer. Howard schakelt moeiteloos heen en weer tussen de talrijke personages; de dag kan beginnen bij het keukenmeisje dat niet weet hoe ze alle aardappels op tijd geschild krijgt, overgaan in een kinderruzie, het boodschappenlijstje van de kok of de schrijnende eenzaamheid van de oude juf, en eindigen bij Edwards ongelukkige vrouw die slaap veinst om onder een vrijpartij uit te komen. Zo komt elk personage, van tuinjongen tot pater familias, sprankelend tot leven, hoe onbeduidend hun rol in het verhaal ook is.

Over het grote verhaal gesproken; Lichte jaren is allesbehalve plotgedreven. Het boek is even loom als de lange hete zomerdagen die zo minutieus beschreven worden.

De lezer begint stilaan te verlangen naar iets dat de boel zou opschudden. Rotweer, een klap in iemands gezicht, een scheiding, abortus, of ja, die oorlog. Jammer, denk je dus als premier Chamberlain aan het eind van het boek met het verdrag van München ook een einde maakt aan 'De Situatie' - zoals de familie de naderende oorlog halsstarrig blijft noemen - en in huize Cazalet de champagne weer eens wordt aangerukt. Gelukkig weten wij dat spoedig de bommenwerpers over Groot-Brittannië zullen vliegen - én dat de vertaling van deel twee van De Cazalets in aantocht is.