Katinka Polderman dook in oude boeken (écht oude boeken) en maakte er een doeboek van voor volwassenen

De boeken stonden in de kasten van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Polderman putte er met neerlandicus Sophie Reinders kleurplaten, rebussen en recepten uit. En als het goed is, is dit slechts deel 1.

In Nederland zijn tientallen archieven en depots vol oude boeken die vrijwel niemand ooit ziet. 17de-eeuwse met de hand ingekleurde atlassen, middeleeuwse handschriften met prachtige versieringen, oude dagboeken, noem maar op. Sommige van die boeken worden nu en dan opgevraagd voor onderzoek, maar het grootste deel staat in het donker op de plank onbereikbaar te zijn. Goed voor het behoud van het boek, maar zonde is het wel.

Ook in Nijmegen is zo’n depot: het hoort bij de afdeling bijzondere collecties van de bibliotheek van de Radboud Universiteit. In eindeloze kastenrijen staan oude boeken, afkomstig uit kloostercollecties, particuliere verzamelingen en losse aankopen en giften.

Afgelopen zomer had ik het ongelofelijke geluk dat ik er wekelijks mocht ronddwalen. Alles waarvan het ruggetje mijn interesse wekte, hoefde ik maar voorzichtig uit de kast te trekken om bladzijdes te lezen die soms honderden jaren geleden voor het laatst door iemand waren gezien. Een monnik, een klerk of een kind, in een andere tijd en een andere wereld.

Voor het Erfgoedfestival Gelderland was ik artist in residence bij Radboud Erfgoed. Zij koppelden me aan hun fellow, neerlandicus Sophie Reinders. Aan ons de opdracht om samen ‘iets’ te maken. Dat mocht een liedje zijn bijvoorbeeld, een gedicht of infographic. We besloten een boek te maken. Een doeboek voor volwassenen, zodat we een poging konden doen die reusachtige, veelzijdige collectie in haar volle breedte te laten zien. Want sommige boeken waren inhoudelijk niet zo interessant, maar stonden wel vol mooie prenten. Die gebruikten we als illustratie of als kleurplaat. Of ze duiken in ons boek op als bouwplaten voor trekpopjes, als puzzel of op postpapier. Andere werken waren inhoudelijk erg interessant, maar niet bijzonder mooi. Daaruit putten we voor onze raadsels, recepten voor inkt, olie en drop, of we namen er een mooi verhaal uit over. Het resultaat is een boek dat moet amuseren én informeren. En als het dan ook nog prikkelt zelf op onderzoek uit te gaan is dat helemáál mooi. Veel collecties en archieven zijn gedigitaliseerd, de boeken zijn online door te bladeren. Begin bijvoorbeeld eens met het struinen in het heerlijke Huishoudelyk Woordboek van M. Noël Chomel, waar wij ons recept voor olie van puppy’s en regenwormen uit haalden. De pdf-versie past gewoon op de e-reader.

Natuurlijk is het nóg mooier om die eeuwenoude boeken echt te kunnen aanraken. Daarom hebben we op ons boek ‘deel 1' gezet, omdat we hopen dat we nog eens zo’n boek mogen maken. Als u dit boek nou allemaal even koopt en het zo tot het eclatante succes maakt waarop wij hopen, dan beloven wij van wc-eend dat we er nog eentje zullen maken.