Beeldende KunstJubileumexpositie
Jubileumexpositie Gerrit Rietveld Academie toont brede rijkdom van alles wat van de academie afzwaaide
Alumnus Moritz Küng maakte associatieve en subjectieve tentoonstelling zonder de hiërarchie van bekende namen.
Het was een ‘enorme klus’, zegt curator Moritz Küng. Een jaar geleden werd hij door de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, waar hij zelf in 1988 afstudeerde, gevraagd of hij een jubileumtentoonstelling wilde samenstellen ter ere van de 50ste verjaardag van de kunstacademie met die naam. Een monsterlijk karwei, maar ook een eer en een uitdaging. Küng zegde toe.
De tentoonstellingsmaker woont en werkt in Barcelona en reisde vervolgens maandelijks naar Amsterdam. Bij een van die bezoeken werd hij verrast door een nieuwe straatlantaarn voor de school, een ontwerp van Friso Kramer. Gelukkig toeval: Kramer (afgestudeerd in 1944) stond al op Küngs radar en die lantaarn is nu onderdeel van de tentoonstelling. Een veelzeggend onderdeel. Oud-kunststudenten bepalen immers hoe onze wereld eruitziet, meer dan we ons soms realiseren.
Tijdcapsules
De tentoonstelling, die bestaat uit achttien ‘tijdcapsules’ gevuld met tweehonderd objecten en vierhonderd documenten (diploma’s, kunstenaarsboeken, posters), is een ware ontdekkingstocht. Er ging een uitgebreide speurtocht aan vooraf.
Küng besloot ‘de output’ van de academie als uitgangspunt te nemen, die is immers zeer divers en gigantisch groot. Begin dit jaar had hij met hulp van (oud-)medewerkers een lijst opgesteld van ruim duizend bijzondere objecten van studenten en docenten van de Rietveld en van masteropleiding Sandberg Instituut. Alumni maakten films, sieraden, schoenen, posters en verkeersborden. Ze werden wetenschapper, rapper, stemacteur, curator, schrijver of (natuurlijk) beeldend kunstenaar.
Küng wilde geen eregalerij maken, al had dat met deze alumni best gekund – denk aan architect Ben van Berkel, fotograaf Inez van Lamsweerde of binnenhuisarchitect Jan des Bouvrie. De curator wilde juist vooral de diversiteit laten zien van al die oud-studenten en er liefst geen hiërarchie in aanbrengen: ‘Elk voorwerp moet aandacht krijgen.’
Daarom verdeelde hij de tentoonstelling in ‘thematische tijdcapsules’, zoals symmetrie of interieur. In die volle capsules lijkt een truc uit de archeologie toegepast: er staan nummers bij elk object. En dan blijkt een wijnrek toch ontworpen door Ben van Berkel, een foto van Inez van Lamsweerde siert de elpeehoes van Björk en een wit kubusvormig tafeltje werd gemaakt door Jan des Bouvrie. En het wijnrek is in gebruik, er ligt een fles in uit de wijngaard van Ief van Meegeren, die de houtwerkplaats van de academie leidt en tevens parttime-wijnboerin is.
Associatief
Dit soort slimme en rare dwarsverbanden vormen de leidraad van Küngs selectie. Heel associatief en subjectief, en dat is maar goed ook, vindt de curator: ‘Deze tentoonstelling had op eindeloos veel manieren kunnen worden samengesteld.’
Een aantal kunstwerken spotte hij vlak voor deze zomer nog op de eindexamententoonstelling. Zo hangt in Capsule V: Postisms een keramieken beveiligingscamera van Koos Buster van zijn afstuderen dit jaar. In dezelfde capsule is de naamgever van de academie vertegenwoordigd: er staat een bankje van Gerrit Rietveld, een uniek exemplaar, in bruikleen van een Duitse galerie. Erop ligt een ‘poëzierol- maat’ van Job Koelewijn en een boek van grafisch ontwerper Kasper Andreasen.
Dit bankje wordt normaal gesproken onder een glazen stolp gepresenteerd, maar nu staan er dus gewoon objecten op. Ernaast prijkt een 200 kilo wegende chocoladesculptuur, gemaakt door Jérémie Mabiala en Djonga Bismar samen met alumnus Renzo Martens (foto). Het zijn objecten die elkaar zonder de Rietveld-link en zonder deze samensteller nooit waren tegengekomen.
Wat al deze zeer diverse alumni (wetenschapper Robbert Dijkgraaf, rapper Freddy Tratlehner, Dikkie-Dik-tekenaar Jet Boeke, om er nog een paar te noemen) verenigt: zij hebben de kritiek van docenten moeten verduren. Die is ook voor de eeuwigheid vastgelegd in posters van Joel Galvez en Merel van den Berg, die verspreid over de tentoonstelling hangen.
Je krijgt haast met de studenten te doen. ‘Je ziet het waarschijnlijk niet zoals het is’, staat op een poster, maar ook ‘Maak het een beetje abstracter’ en ‘De achterkant is ook mooi’.
Küng kan er dertig jaar na zijn afstuderen wel om lachen: ‘Het is een vrolijke noot. Ik heb me hiermee erg vermaakt: dit is een serieuze tentoonstelling, maar ook een verjaardag die wordt gevierd.’
Gerrit wordt 50, Willem maar 28, Jubileumexpositie Gerrit Rietveld Academie, FedLev gebouw, Amsterdam, 2/11 t/m 25/11.
Van Instituut voor Kunstnijverheid tot Rietveld Academie
In 1924 fuseerden drie Amsterdamse kunstscholen tot het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs. In 1967 verhuisde de school naar het huidige hoofdgebouw in het zuiden van Amsterdam, dat werd ontworpen door Gerrit Rietveld. In 1968 kreeg de hbo-opleiding haar huidige naam, als eerbetoon aan de in 1964 overleden Gerrit Rietveld.
Op dit moment heeft ongeveer eenderde van de studenten aan de Rietveld de Nederlandse nationaliteit. De voertaal is dan ook Engels. Vorig jaar startten 193 studenten aan het propedeusejaar, 133 studenten ontvingen hun bachelordiploma in veertien verschillende afstudeerrichtingen, zoals beeldende kunst (de grootste richting), fotografie, mode en edelsmeden. Masteropleiding het Sandberg Instituut bestaat sinds 1990. Die opleiding bevond zich de afgelopen jaren op een bedrijventerrein, op een kwartier fietsen van de Rietveld, maar zal vanaf begin volgend jaar haar plek ook vinden in het nieuwe gebouw.
In 2016 verscheen het boek To be continued. Een geschiedenis van de Gerrit Rietveld Academie van kunsthistoricus en Rietveldalumnus Jan van Adrichem. Bij de huidige jubileumtentoonstelling verschijnt een tweedelige catalogus.
