Jerry Lee Lewis, de wildeman van de rock-’n-roll, leek soms afkomstig van een andere planeet

Hij was een man uit een ander tijdperk, in vele opzichten. Jerry Lee Lewis werd een Amerikaanse muzieklegende omdat hij met zijn tijdgenoten de rock-’n-roll in de steigers zette en zo een van de fundamenten kon bouwen voor de popmuziek.

Maar ook wat betreft moraal en persoonlijk leven lijkt Lewis nu, naar huidige maar toch ook algeheel menselijke maatstaven, afkomstig van een andere planeet. De zanger, liedschrijver en pianist, bijgenaamd The Killer, trouwde in 1957 met een meisje van 13 dat bovendien zijn achternicht was. Ook dat werd hem tot aan zijn dood nagedragen.

Lust voor het oog

Lewis werd in 1935 geboren in het dorp Ferriday in Louisiana, in een armlastig gezin. Met generatiegenoten uit de familie ontdekte hij de vroege rhythm-and-blues en country in nachtclubs, en Lewis wilde net als een paar neven en nichten ook aan de muziek. Zijn ouders legden al het beschikbare geld bij elkaar om een piano voor hun zoon te kopen, en zo kon diens carrière beginnen.

Nog tijdens de oorlogsjaren dook de puber Lewis op achter zijn piano, in winkels in de buurt die iets te vieren hadden. Hij speelde de wilde, over de toetsen dansende boogiewoogie, die in die tijd in opkomst was op het Amerikaanse platteland en die vooral de Afro-Amerikaanse clubs en kroegen in grote staat van opwinding bracht. Volgens de overlevering was Lewis ook toen al een lust voor vooral het oog, vanwege zijn overdreven energieke presentatie.

Zijn ouders zagen kans om de duurbetaalde piano terug te verdienen en stimuleerden hun zoon om door te gaan in de muziek. Lewis vertrok naar Texas en daarna naar de muziekstad Nashville en probeerde zich in de kijker te spelen van de radiostations en de eerste platenlabels.

Grote doorbraak

In 1956 beleefde Lewis zijn grote doorbraak na een auditie bij het net opgerichte platenlabel Sun Records. Labelbaas Sam Philips raakte onder de indruk van het flitsende en razend swingende spel van Lewis en zag een toekomst voor de pianist als sessiemuzikant voor de eerste artiesten uit de Sun-stal. Lewis speelde op singles van Carl Perkins; de schrijver van klassiekers als Blue Suede Shoes en een van de oervaderen van de opzwepende rockabilly-stijl, die later zou uitvloeien in de rock-’n-roll. Lewis werd ingelijfd bij een select gezelschap Amerikaanse artiesten die de muziekgeschiedenis zouden veranderen: hij speelde eind jaren vijftig al met Elvis Presley en Chuck Berry, en kon op die samenwerkingen uiteindelijk ook een eigen carrière bouwen.

Lewis werd in de markt gezet als een van de wildste en gevaarlijkste mannen van de ontluikende rock-’n-roll, een imago dat hij bij ieder optreden fanatiek probeerde te verstevigen. Bij de vertolking van zijn eerste hits Great Balls of Fire en Whole Lotta Shakin’ Goin’ On, beide geschreven door zwarte liedschrijvers, ging Lewis als een razende tekeer: bij de meest driftige passages schopte hij de pianokruk onder zich vandaan en beukte hij op de toetsen met de hak van zijn schoen.

Ontketende popcultuur

Dat maniakale muziektheater werd zijn handelsmerk: Lewis zag zich genoodzaakt tot op hoge leeftijd piano te blijven spelen met zijn voeten of zijn kont, omdat zijn publiek dat nu eenmaal van hem verlangde. De in die tijd nog schokkende performances beitelden Lewis’ naam wel in het marmer van de muziekgeschiedenis: vooral Great Balls of Fire wordt tot op heden gezien als een lied dat de muziek bevrijdde van de burgerlijkheid en dus de weg kon effenen voor een nieuwe, ontketende popcultuur.

Zijn carrière liep na de veelbelovende start snel vast, vanwege het huwelijk dat Lewis in 1957 sloot met zijn achternichtje Myra Gale Brown. Toen de pers daar lucht van kreeg, stak er een storm van verontwaardiging op in zijn thuisland, waar huwelijken met jonge kinderen ook in de jaren vijftig al slecht vielen. Critici van de volgens veel Amerikanen duivelse rock-’n-roll zagen hun bangste vermoedens bevestigd en wilden zowel Lewis als de bezeten muziek die hij uit zijn piano stampte in de ban doen.

In 1963 werd zijn contract bij Sun Records ontbonden. Lewis probeerde het bij andere maatschappijen, maar liep ook daar tegen een muur aan. Maar eind jaren zestig kreeg Lewis toch opnieuw succes, met de comebackplaat Another Place, Another Time die de zanger een nieuwe loopbaan in de country zou geven, op veilige afstand van de zondige rock-’n-roll. Zijn countrycarrière overschaduwde in de decennia daarna zijn woeste rock-’n-roll-verleden en Lewis werd een ongenaakbare ster met hits als To Make Love Sweeter for You uit 1969 en Sometimes a Memory Ain’t Enough uit 1973.

Rock-’n-rollicoon

In de jaren tachtig en negentig keerde Lewis terug naar de muziek uit zijn beginjaren, omdat hij daarmee volop kon optreden in Amerika en Europa, bij nostalgische rock-’n-roll-tournees. Lewis trok bijvoorbeeld in 1998 langs de grote Europese concerthallen met zijn mede-pioniers Chuck Berry en Little Richard.

De bijdrage die Lewis had geleverd aan de rock-’n-roll en daarmee de ontwikkeling van de popmuziek, wordt algemeen erkend: Lewis werd bij leven al bijgezet in vele eregalerijen. Maar zijn uiteindelijk zeven scandaleuze huwelijken en aantijgingen van een ex-echtgenote die zei door Lewis te zijn mishandeld, plaatsten de muziekheld ook in zijn nadagen in een akelig daglicht.

Vrijdag overleed de wildeman van de piano en mede-grondlegger van de rock-’n-roll. Jerry Lee Lewis is 87 jaar geworden.