Je hoeft niet gelovig te zijn om je te laten raken door het nieuwste album van Nick Cave: Ghosteen is een intens fraai kunstwerk ★★★★★

Op verschillende manieren heeft Nick Cave (61) geprobeerd het verdriet om de dood van zijn 15-jarige zoon Arthur in juli 2015 te bezweren. Er kwam een documentaire One More Time With Feeling (2016), gekoppeld aan een nieuw studio-album, Skeleton Tree - gemaakt met zijn band The Bad Seeds. In de film toonde Cave zich openhartiger dan ooit. Zijn nieuwe muziek, hoewel voor het grootste deel al geschreven vóór het ongeval, met de duistere mineurakkoorden en alle verwijzingen naar de dood, kwam keihard binnen.

Ghosteen is zijn eerste volledige posttraumatische album. Hij kondigde de komst ervan twee weken geleden zelf aan op de door hem opgezette Red Hand Files, een website waarop Cave vragen van zijn fans beantwoordt.

Het zou een dubbelalbum worden met elf stukken waarin Ghosteen, een ‘migrating spirit’, centraal stond. De première van het album - dat vooralsnog alleen digitaal verkrijgbaar is - vond donderdagavond plaats op YouTube. Wie het eenmaal heeft gehoord, kan zich nog maar moeilijk ontworstelen aan de dolende geest, deze nieuwste schepping van Nick Cave.

Ghosteen is een intens fraai kunstwerk, maar wie er ten volle van wil genieten moet - zoals bij meer belangrijke kunst - alle verwachtingen even achter zich laten. Alles klinkt anders dan wat we van Nick Cave en zijn Bad Seeds gewend zijn. Om te beginnen met zijn stem, die al lang niet meer de duistere duivelsschreeuw van weleer is. Op Ghosteen horen we Cave zachtmoedig croonen, intens jammeren, speels lispelen en zelfs een falset opzetten.

Wie hoopt dat Cave weer eens lekker in de rock-’n-rollmodus gaat, komt bedrogen uit: de elf nieuwe stukken zijn trage nummers zonder veel melodie en dynamiek. Het zijn ook eigenlijk geen liedjes, je ondergaat de muziek zoals de gebeden tijdens de hoogmis.

Met dien verstande dat je er niet gelovig voor hoeft te zijn om erdoor geraakt te worden. Cave meldde al in zijn eerste bijdrage aan zijn Red Hand Files dat hij een nieuwe manier van tekstdichten had gevonden, om zijn verbeelding te laten werken.

Dat heeft geleid tot fraaie poëtische mijmeringen over liefde, verdriet en religie zonder dat die zaken zo benoemd worden. ‘There is nothing wrong with loving something you can’t hold in your hand’, zingt hij in het titelnummer. De muziek in dit twaalf minuten durende titelnummer gaat van groots, met strijkers en koor vormgegeven, naar een jammerende synthesizer die juist veel dramatischer werkt.

De teksten zitten vol met evocatieve beelden van rennende paarden met brandende manen en zwartgeblakerde vlinders, figurerend in een wereld zonder gebrek aan ‘tirannen en gekken’. Maar daar is dan nog altijd die ‘witte schim’, dansend aan het einde van de gang, die mogelijk redding biedt.

‘Er bestaat niets waardevollers dan schoonheid’, zingt Cave in Sun Forest. Alleen is zijn esthetica sinds dat fatale ongeluk meer dan drie jaar geleden duidelijk veranderd. Wat moeten we bijvoorbeeld met die wanstaltige hoes, een bewerking van een prent van een van de grootgrutters in christelijke religie-kitsch, Tom duBois? Dit is toch een ander paradijs dan het door vuur en doem vormgegeven wereldbeeld uit Cave’s eerdere werk. Maar dat is misschien wel Cave’s bedoeling. Even uit zijn eigen comfortzone treden, om grip te krijgen op het voor hem onverdraagbare.

Ook de zweverige synths in veel nummers doen het glazuur op de tanden aanvankelijk geen goed, maar werken uiteindelijk beter dan wanneer Cave en zijn medecomponist Warren Ellis overal een romantische piano of droevige viool onder hadden gezet.

Pas na een uur hoor je een drumstel invallen, tegen het einde van Hollywood. Het is een van Cave’s allermooiste en met een kwartier ook langste nummers. Het door analoge synths gedragen nummer eindigt waar het met Spinning Song mee begon: Cave die met falset stem zingt: ‘And I am just waiting now for peace to come.’

Wij wachten met hem, terwijl we de beelden die Cave met dit nieuwe, ongewoon rijke en troost biedende album heeft opgeroepen, op ons in laten werken.