‘Je haalt de politie niet zomaar uit Martin Beck’: het recentste seizoen is wederom een aangename thriller

In 1965 wandelde een onopvallende man de wereld van de misdaadliteratuur binnen. Hij zat vast in een slecht huwelijk, leed onder de lange Zweedse winters, had tal van lichamelijke ongemakken en ergerde zich bovenmatig aan zijn incompetente collega’s. Martin Beck was de naam van de rechercheur uit Stockholm die figureerde in De vrouw in het Götakanaal, het eerste deel van een monumentale tiendelige serie misdaadromans, waarin een Zweeds rechercheteam een spiegel werd voor alles wat er mis was in de verrotte (kapitalistische) samenleving.

De boeken van het schrijversechtpaar Maj Sjöwall en Per Wahlöö waren de oerknal van een sindsdien uiterst succesvol subgenre in de misdaadliteratuur, de Scandinavische thriller, met Martin Beck als het oermodel van een bepaald slag misantrope speurder. Vanaf het prille begin werden de boeken en personages uit de romans van Sjöwall en Wahlöö verfilmd met vele acteurs in de Beck-rol, van Walter Matthau tot Jan Decleir. Martin Beck werd de Franse commissaris Maigret, de geniale schepping van Georges Simenon, een soort alleman die je rustig in een andere tijd en in een andere gedaante kon plaatsen.’

Al sinds 1997 is de Zweedse acteur Peter Haber de monopolist op Martin Beck-gebied, met een reeks van inmiddels 46 Zweedse misdaadfilms gebaseerd op de personages uit de boeken van het oorspronkelijke schrijversechtpaar. Elke aflevering speelt zich rond een bepaalde zaak af, maar op de achtergrond lopen een aantal lijnen waarin het persoonlijke leven van Beck en zijn team een rol spelen. In de eerste van een nieuwe reeks van vier Beck-films keert de inspecteur na een ziekte terug naar zijn team. Zijn dochter probeert hem nog tot pensionering te verleiden door een tuinhuisje voor hem te huren, maar, zoals iedereen steeds maar weer zegt, ‘je haalt de politie niet zomaar uit Martin Beck’. Ondertussen zit zijn kleinzoon op de politieacademie, dus er komt een nieuwe generatie aan.

Hij moet genoegen nemen met een rol als een soort consulent, terwijl de jongere teamleden het zware werk doen. De intolerantie voor incompetentie geeft hem gelukkig nog energie genoeg. De Becks zijn aangename thrillers, zonder enorme uitschieters. In de recentste reeks van vier is De huilende politieman (ook wel deel 46) de beste aflevering. Hierin wordt een moderne plotlijn over politiegeweld gekoppeld aan de plot van een van de oerromans (De lachende politieman, deel 4), waarin er een aanslag op een stadsbus wordt gepleegd en team Beck moet uitzoeken wie hier het eigenlijke doelwit was.

En even geheel terzijde. Volgens de NPO zenden ze nu seizoen 9 van Beck uit, maar we houden hier even de telling van de Wikipediapagina aan en dan zijn we nu bij seizoen 8, en wordt het negende seizoen momenteel opgenomen. Iedereen is het er in ieder geval over eens dat het hier de afleveringen 42 t/m 46 betreft. Martin Beck zou er zijn schouders vermoeid over ophalen.