ITA gaat met veel kabaal hink-stap-sprong door zeven tragedies ★★★☆☆

Het is een wonderlijk archaïsch toneelbeeld, het decor van de nieuwe marathonproductie Age of Rage van Ivo van Hove bij Internationaal Theater Amsterdam (ITA). Vuurwerpers op het achtertoneel, links en rechts grote stalen stellages. Daaronder reusachtige bekkens, pauken en andere percussie. Rook stijgt op, alles is roest, chroom en zwaar metaal. Als in deel twee onder het speelvlak ook nog een moddervloer blijkt schuil te gaan, heb je al helemaal het idee in een videoclip van Duran Duran (Wild Boys!) of een vroege Mad Max-film te zijn beland. Maar het waarom van deze exuberante jarentachtig-esthetiek wordt nergens duidelijk.

Want we zijn in Age of Rage bij de oude Grieken. Bij de Atriden-familie, om precies te zijn. Vervloekt door stamvader Tantalus, die de goden een loer wilde draaien, en daarmee een perpetuum mobile van bloedwraak afriep over al zijn nakomelingen. In een vernuftige montage van zes stukken van Euripides (480 v.Chr. – 406 v.Chr.) en één van Aischylos (525 v.Chr. – 456 v.Chr.), laat van Hove de ellende aanvangen bij Agamemnon (Hans Kesting), die tijdens de Trojaanse oorlog voor gunstige wind in de zeilen van de Griekse vloot zijn dochter Ifigeneia (Ilke Paddenburg) dient te offeren. Daar schiet Age of Rage uit de startblokken, om drieënhalf uur lang nauwelijks nog tot rust te komen.

Paddenburg maakt in dit fragment uit Ifigeneia in Aulis een roerende transitie door, van dartel, levenslustig kind tot vastberaden jonge vrouw, die waardigheid en eer ontleent aan haar onmetelijke offer. Het afscheid van haar ouders, een mooi geïmplodeerde Kesting, en een wanhopige Chris Nietvelt als moeder Klytaimnestra, biedt theoretisch zielroerend materiaal. Maar ons is slechts een paar verstilde, tedere momenten met dit verscheurde gezin gegund. Want, hup, daar moeten we alweer door, hink-stap-sprong door zeven tragedies.

Van Hove houdt de energie vrijwel voortdurend hoog, waarbij ook agressieve doom metal, met striemende percussie en gierende elektrische gitaar wordt ingezet. Dat is dikwijls wat te veel van het goede: we krijgen al elf moorden te verstouwen, waarbij niet de minste gruweldaden passeren, met doorboorde geslachtsdelen en uitgebeten ogen. Het luidruchtig beklemtonen van die razernij laat de toeschouwer murw gebeukt achter. Overigens is de fysieke inzet van de acteurs, die spelen, musiceren, zingen én dansen in de modder ontzagwekkend. Aan hun overgave ligt het niet.

Het zijn ook de acteurs die temidden van dit tumult toch breekbare momenten van schoonheid weten te creëren. Het bezonken spel van Janni Goslinga als de krijgsgevangen Trojaanse koningin Hekabe in (een flard van) Trojaanse Vrouwen ontroert. Hekabe, in een rolstoel, half kaalgeschoren en gehavend, bedekt met stof en vuil, verliest alles wat haar lief is, en weet desondanks haar waardigheid te behouden. Goslinga speelt haar ineengedoken en krachtig tegelijk, van buiten breekbaar maar ziedend van binnen.

Hekabes dochter Kassandra, die als oorlogsbuit aan overwinnaar Agamemnon wordt uitgeleverd, wordt al even fraai vertolkt door Maria Kraakman. Kraakman speelt haar tekst niet alleen, ze danst die ook, waarbij haar ritmisch bewegende ledematen de woorden lijken voort te stuwen. Prachtig.

De geweldspiraal in Age of Rage eindigt bij Elektra en Orestes, met een vurige Hélène Devos als pittige tomboy Elektra, en Majd Mardo als even zachtmoedige als wraakzuchtige Orestes. Ook hun lenige, harmonieuze samenspel – angstige, extatische kinderen zijn het, weet te emotioneren. Zo kent Age of Rage aangrijpende en ook angstaanjagende momenten, bijvoorbeeld als een groep dansers en acteurs tekeergaat als bloeddorstige wilde honden.

Maar vaker staat de overweldigende vorm betrokkenheid in de weg. Met het Griekse ‘koor’ van acteurs en dansers in een choreografie van Wim Vandekeybus wil Van Hove iets zeggen over irrationele, revolutionaire massa’s, maar wat precies blijft duister. Associaties met hedendaagse volksopstanden verdampen helaas razendsnel, daarvoor is de enscenering enerzijds te losgezongen, en anderzijds te specifiek. Van Hove heeft een tijdloos verhaal willen vertellen over woede en wraak, maar dat doet door zijn gezwollen vorm helaas vooral verouderd aan.