In The Long Season krijgt de toeschouwer het gevoel gedurende twee uur in het vluchtelingenkamp te wonen

'Hoe is het in Raqqa?', vraagt een oudere Syriër aan de man die in het vluchtelingenkamp in Libanon per busje de belangrijkste levensbenodigdheden komt brengen. 'Niet zo goed', zegt de man droogjes. 'Zijn m'n broers oké?', vraagt een ander. Weer een weinig bemoedigend antwoord: 'Niet echt.' Vervolgens gaat het leven in het kamp weer z'n dagelijkse gang, in deze eerste minuten van de energieke documentaire The Long Season.

Anderhalf jaar filmde de Nederlands-Indonesische documentairemaker Leonard Retel Helmrich de levens van Syrische vluchtelingen in het Khiara-vluchtelingenkamp in de Libanese Bekavallei, tussen Beiroet en de Syrische hoofdstad Damascus. Dat had een zwaarmoedig verslag kunnen opleveren, zoals bovenstaande gesprekjes wellicht suggereren, maar het tegendeel is waar.

Net als in zijn veelbekroonde Indonesië-trilogie over een arme familie in Jakarta tijdens de chaotische jaren na het aftreden van president Soeharto (Stand van de zon, Stand van de Maan en Stand van de sterren), zit Retel Helmrich de Syriërs met lange onafgebroken opnamen op de huid. Single shot cinema noemt hij die beweeglijke filmtechniek - de cameraman van Birdman en The Revenant doet in zekere zin hetzelfde - en dat tovert hier de energie, veerkracht en frustratie van de vluchtelingen zo direct mogelijk op beeld.

Mede dankzij de Syrische cameravrouw Ramia Suleiman wist hij vooral van de vrouwelijke vluchtelingen vertrouwen te winnen.

Tegelijk voorzien de dynamische beelden, zonder verklarende voice-overs, de situaties waarin de bewoners zich begeven van een overwegend opgewekte toon. Een jochie knutselt van een plankje, bakje en wat blikjes een vrachtwagen met laadbak. Een leraar maakt een flipperkast van wat elastiekjes, spijkers, wasknijpers en touw. Soms overtreft Retel Helmrich zichzelf, zoals in de scène waarin een man in een tamelijk hoge geïmproviseerde elektriciteitsmast klimt en een dronecamera kalmpjes mee omhoog vliegt.

Het is in feite een cliché, menselijke veerkracht tonen in ellendige situaties, maar de wijze waarop in The Long Season, vorige maand winnaar van de prijs voor beste Nederlandse documentaire op het Idfa, hoop en plezier gestalte krijgen verdient alle lof.

Zoals Retel Helmrich en Suleiman zich ondanks hun actieve rol tussen de vluchtelingen toch haast onzichtbaar moeten hebben gewaand, zo krijgt de toeschouwer het gevoel gedurende twee uur in het kamp te wonen.

Het is overigens een klein wonder dat alles zo goed op zijn plek viel. Begin dit jaar werd Retel Helmrich tijdens de montage van The Long Season getroffen door een hartstilstand tijdens het hardlopen. Hij belandde in coma en is inmiddels voorzichtig herstellende, maar moest de voltooiing van de documentaire laten aan zijn producent Pieter van Huystee en cameravrouw Suleiman. Kijkend naar het resultaat vanuit zijn bed, lukte het de regisseur na afloop in ieder geval om zijn duim op te steken.