In het genre-experiment Bacurau levert Mendonça scherper sociaal commentaar dan ooit ★★★★☆

Meneer Plinio, leraar op het dorpsschooltje van Bacurau, probeert zijn leerlingen op de computer te laten zien waar zij precies wonen. Ergens in het westen van de Braziliaanse staat Pernambuco ligt het afgelegen dorpje, maar Plinio kan het niet meer vinden. Bacurau is van de kaart gewist.

Er gebeuren wel meer vreemde dingen in Bacurau, een volstrekt originele sciencefictionwestern met horrorelementen. Regisseurs Kleber Mendonça Filho en Juliano Dornelles plaatsten het verhaal ‘enkele jaren in de toekomst’, zo blijkt uit de verontrustende beginbeelden, waarin een watertruck een stapel lijkkisten passeert die bij een ongeluk de weg op zijn geslingerd. Een slimme zet, die tijdsaanduiding: net futuristisch genoeg om de vervreemdende ontwikkelingen te verklaren, maar tegelijk alarmerend dicht bij de actualiteit.

Bacurau, een hechte en opstandige gemeenschap, is door de lokale overheid met een wegblokkade van de rest van de wereld – en de watertoegang – afgesneden. Het blijkt nog maar het begin van de ellende. Na een bezoek van een stel vreemde motorrijders is er geen mobiel signaal meer. Een verdachte drone cirkelt door de lucht. Aan de rand van het dorp vindt een brute moordpartij plaats. En waarom deelt de burgemeester gratis het medicijn Brasol IV uit, een verslavend kalmeringsmiddel?

‘Wat een puinhoop’, zegt een van de dorpsbewoners halverwege Bacurau, nadat hij twee vrienden heeft begraven. Dat is het zeker, maar wel een heerlijke puinhoop, met gulzig filmplezier in beeld gebracht door Mendonça en Dornelles, die zich geen moment lijken af te vragen of de kijker het allemaal wel kan volgen. Er zit niets anders op dan meegaan in het alle kanten opschietende verhaal vol bijzondere personages. Het hoe en wat openbaart zich uiteindelijk vanzelf.

Mendonça maakte eerder de indrukwekkende films Neighbouring Sounds (2012) en Aquarius (2016), twee beheerst vertelde sociale drama’s over het moderne Brazilië. In zijn derde speelfilm laat hij de beheersing varen in ruil voor een uitbundig genre-experiment, maar levert hij scherper sociaal commentaar dan ooit. De inwoners van Bacurau strijden tegen marginalisering in een wereld die wordt geregeerd door populisme en geldzucht.

Ook controle door de overheid – en het daarbij horende verlies aan privacy – speelt een rol in het verhaal. Tony Junior, burgemeester van de gemeente waar Bacurau onder valt, wil dat iedereen een netvliesscan laat maken. De inwoners van Bacurau zijn daar uiteraard niet van gediend. Ze vertrouwen de burgemeester, die wel wat wegheeft van de Braziliaanse president Bolsonaro, voor geen cent.

Terecht, zo blijkt in de steeds gewelddadiger tweede helft van de film, waarin de Duitse Udo Kier zijn naam als cultacteur eer aandoet. Tegen die tijd hebben de filmmakers hun publiek al volledig ingepalmd en op de hand gekregen van de bewoners van Bacurau, die strijden voor hun menselijkheid. De afloop van de film staat dan al vast, maar de weg ernaartoe blijft op fenomenale wijze onvoorspelbaar.