In het geestig dystopische ‘(R)Evolutie’ heeft AI ons leven nu dan echt geheel overgenomen ★★★☆☆

Zit je vandaag aan je maximumaantal calorieën? Dan blijft de ‘smart’-ijskast hermetisch gesloten. Discussiëren heeft geen zin. Wel wil het ding je – met de stem van je moeder – nog even dringend adviseren een glas water te drinken. Trouwens, de tv schakelt zichzelf voortaan ’s avonds uit, omdat je smart-bed heeft geregistreerd dat laat tv kijken nadelig is voor de nachtrust. Welkom in 2040.

Noem het de Nederlandse Black Mirror: de film (R)Evolutie van Toneelgroep Maastricht, in regie van artistiek leider Servé Hermans. Geïnspireerd door het stuk (R)Evolution (‘Een overlevingsgids voor de 21ste eeuw’) van de Duitse theatermakers Yael Ronen en Dimitrij Schaad creëerde scenarist Eddy Terstall een geestig dystopische mozaïekvertelling, waarin kunstmatige intelligentie ons leven nu dan echt geheel en al heeft overgenomen. (Ronen en Schaad hadden zich op hun beurt laten inspireren door het oeuvre van Yuval Noah Harari).

Anno 2040 heeft elk huishouden zijn eigen ‘Alecto’, een robot die de bewoners non-stop observeert, hun data verwerkt (hartslag, bloeddruk, calorie-inname, slaapuren) en de werking van alle ‘slimme’ huishoudelijke apparaten daarop afstemt, tot de broodrooster aan toe. Ook registreert ze humeur, onlinegedrag en aanwijzingen voor subversieve gedachten. Zo is de mens slaaf geworden van zijn neiging om alles te willen weten, meten, controleren en optimaliseren. Baby’s komen hier op bestelling, met diverse genmodificatie-opties, al kan het betaalbare basispakket slechts drie soorten kanker uitsluiten (upgrades mogelijk).

In deze zuurstofarme wereld zijn chaos, willekeur en een gebrek aan overeenstemming uitgesloten. Bij het koppel Ricky en Stefan thuis biedt Alecto alvast preventieve relatietherapie aan, nu ze uit Stefans pornovoorkeuren denkt te kunnen aflezen dat hij Ricky niet meer aantrekkelijk vindt. Ricky op zijn beurt wenst zich erotisch enkel nog op te houden in een virtueel universum waar hij Stefan kan beminnen als een enorme draak met vijf piemels. Natuurlijk staat hier een bioconservatieve gemeenschap van ‘naturalisten’ tegenover, die alle moderne technologie afzweert.

Zo zit (R)evolutie vol met rake vondsten, die niettemin nauwelijks nog verrassen. Al dit soort ideeën hebben we in films als Ex Machina en HER, en natuurlijk het onovertroffen Black Mirror, al opzienbarender en indringender verbeeld gezien. Soms wreekt het zich bovendien dat dit verfilmd toneel is, want de meeste scènes bestaan uit pratende mensen in een ruimte.

Wel zijn die ruimten goed gekozen en beklemmend: veelal koele, luchtdichte, levenloze designappartementen, glad en uniform als MacBooks. En zoals te verwachten was heeft Hermans een heel arsenaal aan uitstekende acteurs bijeenverzameld, onder wie Anniek Pheifer, Jouman Fattal en Bruno Vanden Broecke. Angela Schijf is perfect gecast als de alomtegenwoordige, mysterieuze Alecto, niet voor niets vernoemd naar een van de drie furiën uit de Griekse mythologie. Onbehaaglijk genoeg bestaat er al een elektronicamerk met die naam. U bent gewaarschuwd.