In de stilte na de toespraak van Mark Rutte zat veel, zo niet alles

Van de zestig mensen die waren uitgenodigd om samen met de speciaal hiervoor ingevlogen minister Franc Weerwind naar Ruttes toespraak over het slavernijverleden te kijken, waren slechts dertig op de uitnodiging ingegaan, vertelde Nina Jurna, NOS-correspondent in Suriname . Dat was voorstelbaar: het wachten dat al honderdvijftig jaar duurde, de rampzalige aanloop naar 19 december; genoeg redenen om niet direct de televisie aan te zetten.

Wie maandagmiddag wel was gaan zitten voor ‘het betekenisvolle moment’ dat weldra zou veranderen in ‘een historisch moment’, kon zien dat er ook mensen bereid waren gevonden de premier in het Nationaal Archief aan te horen. Oud-Kamerlid John Leerdam, Jerry Afriyie van Kick Out Zwarte Piet, Dagmar Oudshoorn, de voorzitter van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden, ministers Sigrid Kaag, Wopke Hoekstra, Robbert Dijkgraaf.

De camera gleed tijdens de lange, zorgvuldig opgebouwde en intense speech, geregeld over het publiek, dat voornamelijk bestond uit nazaten van slaafgemaakten. Ik bekeek de gezichten, probeerde ze te lezen. Wat dachten ze? Er verscheen een hand voor een mond, een vrouw vooraan steunde haar kin op haar vuist.

Na de toespraak was het doodstil. In die stilte zat veel, zo niet alles. Maar een stilte, hoe geladen ook, is geen televisie, en dus werd er vrijwel direct geschakeld naar de NOS-studio. Daar mocht een tweetal analisten, onder leiding van Simone Weimans, Ruttes excuses nabespreken, geflankeerd door een team verslaggevers ‘in het veld’.

Een lid van Tribez, een studentenvereniging voor zwarte studenten, verklaarde zijn eigen stilte. Tegen verslaggever Sander van Hoorn zei hij dat hij zo lang stil was omdat hij er echt over moest nadenken. ‘De verwerking is heel belangrijk. In hoeverre doet dit recht aan de nazaten van de slavernij? En wat betekent dit voor de toekomst?’ Veel vragen dus nog.

Wel duidelijk was dat het ook een emotioneel moment was. ‘Ik heb menig traantje geplengd zien worden’, vertelde Gerri Eickhof vanuit het Nationaal Archief. ‘De eerste reacties waren toch wel emotioneel.’ Ook die van Rutte zelf overigens, die aangedaan door de reacties in het publiek verslaggever Jorn Jonkers te woord stond. Links in beeld was ondertussen te zien hoe minister Dijkgraaf een troostende hand op iemands rug legde.

Niet veel later, de stilte dreunde nog na, stond Een Vandaag in het teken van de verkiezing van ‘Het politieke moment van het jaar’. Het opiniepanel koos het weglopen van het voltallige kabinet uit vak K na opmerkingen van Baudet (over het zogenaamde ‘spy college’ waar minister Kaag zou zijn ‘opgeleid’) tot de belangwekkendste politieke gebeurtenis van 2022. Qua timing op z’n zachtst gezegd enigszins ongelukkig. Maar dan nog, matige timing of niet: een groter contrast tussen dat moment en wat zich eerder die dag had afgespeeld, was nauwelijks voorstelbaar.