In de bizarre theatrale scènes van Beren is Wunderbaum op haar best ★★★★☆

Een beer kan tot twaalf tellen, een aap maar tot drie. Een beer loopt de honderd meter sneller dan Usain Bolt. En hij kan veel beter zien en ruiken dan de mens. Die informatie horen we aan het begin van de voorstelling Beren, waarmee theatergroep Wunderbaum diep in de krochten van een uitwas in de Amerikaanse samenleving duikt. In het stadje Grafton in de staat New Hampshire sticht een groepje mensen een Free Town Project, een soort vrijstaat, waarin zij een nieuwe utopie willen stichten. Ver weg van onderdrukking door de overheid, vrijheid als hoogste goed, zelfredzaamheid als middel.

De nieuwe bewoners zijn een mix van kruidenvrouwtjes die leven van wilde bessen in de bomen en enge mannen met geweren en cowboyhoeden. Maar in de bossen van Grafton leven ook zwarte beren en ook zij zijn op zoek naar een eigen utopie, die zij vinden in het huisafval van de bewoners. Hun voedsel ligt als het ware voor het oprapen. Langzaamaan rukken ze op, vanuit de wildernis naar de zogenaamde beschaafde, vrije wereld.

Wunderbaum baseerde Beren op het boek A Libertarian Walks Into a Bear van journalist Matthew Hongoltz-Hetling, die op zijn beurt een waargebeurd verhaal beschreef. De zelfbenoemde libertijnen trokken in 2004 naar Grafton en het stadje kreeg in 2012 een aanval van beren te verduren. In de voorstelling treffen we dit bonte gezelschap aan in een versleten schiettent, waarin mottige knuffeldieren ooit de hoofdprijs waren.

Het zijn stuk voor stuk mensen die de weg kwijt zijn, en dat blijkt uit de flarden tekst die zij zeggen, een mix van oprechte verontwaardiging en gestoorde denkbeelden. Zo is een van de mannen een IT-freak die van kinderporno houdt en Filipijnse bruiden importeert. Wunderbaum heeft de tekst geactualiseerd door deze personages ook te laten vluchten voor pandemieën en klimaatoorlogen.

Hun relaas wordt steeds onderbroken door bizarre theatrale scènes waarin Wunderbaum op zijn best is. Op de klanken van This Land Is Your Land van Woody Guthrie wordt een even grappige als macabere dodendans uitgevoerd, op een gegeven moment scharrelen er beren rond met wie een van de bewoners een bijna erotische vrijage beleeft. Tenslotte volgt dan de genadeloze aanval van de beren die in een verbluffend knap gespeelde geweldsuitbarsting de hele schiettent vernietigen.

Dit alles is gemaakt door de kerngroep van Wunderbaum: Maartje Remmers, Wine Dierickx, Marleen Scholten, Walter Bart en Matijs Jansen. Suze Milius deed de regie, Bo Koek componeerde de even onheilspellende als verraderlijk romantische muziek, de vormgeving van Theun Mosk is op de juiste manier naargeestig.

Naar het eind toe wordt de voorstelling diffuser en valt er weinig samenhang meer te ontdekken. In een van de luchtiger scènes wordt onderling geruzied over het nut van een nieuwe afvalcontainer en dan zijn het ineens weer gewoon nette mensen die heldere regels nodig hebben. Maar net zo makkelijk schieten ze elkaar overhoop.

Het verrassende slot, dat we hier niet verklappen, is voor meerdere uitleg vatbaar, misschien keert de beschaving zelfs weer terug. Eén ding is zeker: de beren zullen alles overleven. Beren rennen harder.