IDFA thuis in art-decotempel

amsterdam Alsof het IDFA nooit ergens anders is gehouden, zo vanzelfsprekend biedt bioscoop Tuschinski gastvrijheid aan het documentairefestival. Alsof dit niet de eerste keer is dat het Idfa bij het Rembrandtplein in Amsterdam wordt gehouden, en niet bij het Leidseplein. Festival en bezoekers passen zich moeiteloos aan.

Zoals gewoonlijk zijn de rijen bij de kassa lang, moet soms een film opnieuw worden gestart, staat het geluid af en toe veel te hard (het publiek: ‘Harder, harder!’) en loopt de Q and A (het vragenrondje met de regisseur na afloop) bij tijd en wijle zodanig uit dat de film erna te laat begint.

Dat hoort allemaal bij het Idfa, en zonder een beetje rommeligheid zou het festival het festival niet zijn. Maar wat een verschil in sfeer tussen het zakelijke City en het stijlvolle Tuschinski. Het Idfa moest het Leidseplein verlaten vanwege de verbouwing van City, en vanwege de afbraak van Bellevue/Cinerama even verderop. Daardoor is de art-decotempel Tuschinski nu de centrale locatie. Naar een prachtige documentaire kijken als Stranded – over de Uruguayaanse overlevenden van een vliegramp in de Andes – is extra indrukwekkend in de schitterende grote zaal.

Zaterdagmiddag vindt in diezelfde grote zaal het lustrumevenement plaats van 20 jaar Idfa. Het aloude thema of de rol van de documentairemaker die van observator moet zijn of van iemand die maatschappelijke misstanden wil aanpakken, wordt er behandeld. IDFA laat er mee zien hoe belangrijk het genre van de sociaal geëngageerde documentaire nog steeds is voor het festival.

Hoofdaanklager Luis Moreno-Ocampo van het Internationaal Strafhof in Den Haag benadrukt het belang van documentaires als Darfur Now van Ted Braun. Moreno-Ocampo is zelf een van de mensen die erin worden geportretteerd als degenen die iets aan de ramp daar proberen te doen.

De hoofdaanklager zegt dat documentaires wel degelijk de wereld kunnen veranderen. ‘Het is mijn taak de schuldigen voor de rechter te krijgen, maar het is veel moeilijker regeringen zover te krijgen de betrokkenen onder druk te zetten. Als de kijkers, die ook kiezers zijn, hun politici onder druk zetten na het zien van Darfur Now, dan helpt dat.’

Maar Richard Rowley, regisseur van de anti-oorlogsdocumentaire Deserter, is een stuk somberder. ‘Documentaires veranderen de wereld niet, daar zijn miljoenen mensen voor nodig.’ En dat terwijl het grote publiek in de Verenigde Staten zich nog steeds niet erg druk maakt over de oorlog in Irak.

Uitgever Derk Sauer, over ruim een maand de nieuwe bestuursvoorzitter van IDFA, constateert dat nieuws entertainment is geworden, en omgekeerd. En documentairemakers moeten volgens hem meer jongeren aan te spreken. ‘Ik zie vooral veertigplussers.’

IDFA-adviseur en festivalveteraan Peter van Bueren moet nog wennen. ‘Het is behelpen’, zegt hij in het Compagnietheater aan de Kloveniersburgwal, de officiële hangout van het festival. ‘Een goed festival is een eiland, 10 dagen lang, 24 uur per dag. Tussen City en De Balie lag een paar meter, hier ligt het Compagnietheater te ver weg.’ Maar, vindt ook Van Bueren, Tuschinski is een prachtige plek voor documentaires.