Huid is er om aan te raken, maar nu even niet

Eigenlijk vond ik dat afstand houden wel meevallen. Maar nu je door al dat medische nieuws weet hoeveel microdruppels, huidschilfers en bacteriën er overspringen als je te dicht bij anderen komt, zijn al die ritjes in propvolle metro’s, en zelfs het bezwete dansen bij concerten achteraf gezien eigenlijk best smerig. Nu denk ik mensen al te ruiken als ik ze op de stoep passeer. Zie je wel! Druppels! Contact is ineens gevaarlijk, een hand geven is ranzig. Dus dan valt het geven van luchtkussen als je je vrienden ziet, best mee. Voor een tijdje.

Maar inmiddels is het niet meer te doen. Ik mis de huid van mijn moeders arm zo, hoe die meestal koel en zacht aanvoelt. En ik voel me rot als ze me een knuffel wil geven, want ze vergeet steeds dat dat niet mag. Mijn vriendinnen en ik luchtkussen elkaar suf, maar ik wil gewoon weer normaal. Het duurt te lang. De vanzelfsprekendheid van de aanraking is weg.

Ron Muecks beeld van een ouder paar dat ontspannen tegen elkaar aanhangt, was voor mij een ode aan de vrijmoedigheid die je kunt krijgen als je oud wordt met een liefde die vanzelfsprekend is geworden. Dan krijg je dit soort gebaren, zonder moeite, zonder spanning, want je kent elkaars lichaam. Mueck ziet de details, wij krijgen ze van hem meer dan levensgroot opgedrongen, want in het alledaags leven zien we ze niet, de ouderen en hun vanzelfsprekende liefde. Kunstenaars kijken naar de huid, lang en echt, dat zie je in de kleinste details, kijk maar naar de voeten die Albrecht Dürer tekende op blauw papier. Je voelt ze bijna.

Op mijn laptop zie ik de details van Mueck die ik vorig jaar fotografeerde, en ik voel frustratie bij die beelden. De droge groeven tussen de rimpels, het kleine huidvlekje, de gesprongen adertjes, de trouwring die knelt. Zoals ik daar in het museum zó sterk hun huid wilde aanraken, zo wil ik nu de huid aanraken van iedereen die me lief is.

In de oude kunst is er een bekend type voorstelling waarin het isolement van een ouder persoon hoofdonderwerp is: de heilige Hiëronymus, die zich als kluizenaar terugtrok in de woestijn in Syrië. Hij worstelde met God, ik denk dat hij ook worstelde met zichzelf en zijn ommuurde gedachten. Geen mens of relativering in de buurt. Sommige kunstenaars verbeeldden hem in elk geval zo.

Vaak is hij bijna naakt, wat schilders een excuus gaf om zijn oude leerachtige huid mooi uit te beelden. Die huid maakt hem kwetsbaar, je ziet er de sporen van zijn levensloop in. Bijna altijd is hij alleen, maar bij Anthony van Dyck niet. Hij schilderde wél een aanraking – dat waar Hiëronymus het meest naar smachtte. Een mooie jonge engel legt zijn zachte hand op zijn schouder. Dat huid-tegen-huid-detail staat symbool voor Gods zorg over de eenzame mens. Bij gebrek aan aanraken, is het toch fijn te zien hoe goed en diep sommige kunstenaars het belang van huidcontact begrepen.