Hoogste tijd om Nobelprijswinnaar Gurnah opnieuw aan Nederlandse lezers te presenteren

Het was even spannend, donderdag. Zou ik iets van onze kersverse Nobelprijswinnaar voor literatuur Abdulrazak Gurnah in huis hebben? Ik had ooit een boek van hem voor de Volkskrant besproken, maar als je jaar in jaar uit stapels recensie-exemplaren ontvangt, geef je er wel eens eentje mee met de schillenboer.

Opluchting: jawel hoor, daar stond hij, keurig tussen Kirsty Gunn en David Guterson: Paradise, Gurnahs vierde roman, verschenen in 1994 en datzelfde jaar genomineerd voor de Booker Prize (James Kelman ging met de eer strijken, maar zijn roman How Late It Was, How Late bevatte dan ook vierduizend maal het woord ‘fuck’).

Ik vond het een interessante roman, lees ik terug in mijn recensie: niet alleen ‘een metafoor voor de economische slavernij waar Afrikanen tot de dag van vandaag onder te lijden hebben’, maar ook ‘een oprechte poging om een fragment van het Afrikaanse cultuurgoed te bewaren door het op te schrijven’.

Ondanks dat enthousiasme is het werk van de Tanzaniaans-Britse auteur in de jaren daarna bij mij kennelijk kopje onder gegaan in de mer à boire die de Engelstalige literatuur nu eenmaal is: ik heb niet meer over Gurnah geschreven.

Nederlandse uitgevers overkwam iets vergelijkbaars. In 1989 verscheen bij uitgeverij Arachne – u weet wel – Gurnahs debuut Memory of Departure onder de titel Herinneringen aan mijn zwarte rotjeugd. Paradise verscheen in 1994 bij uitgeverij Van Gennep als Paradijs. Toen noch een knotse noch een conventionele titel bleek aan te slaan, liet men het er maar bij.

Wie naar aanleiding van Gurnahs bekroning naar de boekhandel gaat, staat dan ook een teleurstelling te wachten. Natalia Lloyd van het American Book Center in Amsterdam laat weten dat Gurnahs meest recente boek Afterlives (2020) vorig jaar nog in de winkel lag. Nu is het vergeefs zoeken naar zijn werk, waarvan bovendien niet één titel leverbaar is. Toen vorig jaar een andere onbekende grootheid de prijs kreeg, Louise Glück, duurde het maanden voordat het ABC een paar bundels van de dichteres in huis kreeg.

Ook de Utrechtse boekhandel Broese zal gretige lezers nee moeten verkopen, al houdt bedrijfsleider Grietje Braaksma de moed erin. ‘Via Publishing On Demand kunnen uitgevers tegenwoordig razendsnel boeken produceren.’ Braaksma is enthousiast over de keuze van de Zweedse Academie. ‘De thematiek van Gurnahs oeuvre sluit prima aan bij de tijdgeest.’

Hoogste tijd dus om Abdulrazak Gurnah opnieuw aan het Nederlandse lezerspubliek te presenteren, zou je zeggen. Dat vindt ook Pauline Loerts, directeur van Singel Uitgeverijen, dat met De Geus een uitgeverij in huis heeft met een mooie traditie van ‘multiculturele’ boekpublicaties. Op het moment van schrijven (vrijdagochtend) zaten ze daar nog volop in een bieding. Er is dus hoop.