Hollywooddiva valt voor arbeidersjongen: het overkwam Peter Turner uit Liverpool

Daar staat hij, Peter Turner, 66 jaar inmiddels, kaal, geheel in het zwart, dat dan wel strak afkleedt, maar zijn flinke buik niet kan verbergen. Hij houdt een taxideur open. We gaan op tour door Liverpool, de stad van voetbal en The Beatles, maar voor Turner, die er geboren werd, vooral de stad waar hij de liefde van zijn leven ontmoette, de Hollywoodactrice Gloria Grahame. Hij schreef er een boek over, Film Stars Don't Die in Liverpool (1986), dat nu verfilmd is, met Annette Bening en Jamie Bell in de hoofdrollen.

Eind jaren zeventig ontmoette Turner, een arbeidersjongen, Grahame in Londen en kreeg hij een affaire met de Hollywoodster. Haar faam was op dat moment allang niet meer wat ze geweest was. In haar hoogtijdagen, eind jaren veertig, begin jaren vijftig, was Gloria Grahame (1923 - 1981) een geliefde femme fatale in het film noir-genre.

Ze werd ontdekt door filmtycoon Louis B. Mayer en in dienst van MGM speelde ze van begin af aan slettebakken, maar wel slettebakken met een gouden hart, een scherpe tong en dito humor. 'Hé Violet, leuk jurkje heb je aan', roept James Stewart in It's A Wonderful Life (1946) als ze heupwiegend komt aanlopen. 'Dit oude ding?', riposteert ze. 'Dat draag ik alleen als het me niet uitmaakt hoe ik eruitzie.' En weg is ze. De mannen staren haar na, voorbijrijdende auto's botsen nog net niet op elkaar.

Even googelen was er niet bij

De hoofdrollen in deze kerstklassieker van Frank Capra mogen voor James Stewart en Donna Reed zijn, het is Gloria Grahame die als de flirterige Violet Bick de show steelt. Met haar bolle lippen, uitdagend hoge stem en benen waarvan ze, zoals rockband ZZ Top zingt, 'weet hoe ze ze moet gebruiken', is ze in alles het tegendeel van Donna Reed, die in haar rol als Mary Hatch de madonna is.

It's A Wonderful Life had Peter Turner toen nog niet gezien, in het Londen van de jaren zeventig. Noch haar debuut Blond Fever (1944), A Woman's Secret (1948), In a Lonely Place (1949) of The Bad and the Beautiful, waarvoor ze in 1953 een Oscar won.

Er was nog geen internet in 1978, even googelen was er niet bij. Turner had aanvankelijk dan ook geen idee wie de Amerikaanse vrouw was die onder hem was komen wonen in de wijk Primrose Hill. Hij, opgegroeid in Liverpool en een beginnende acteur van 27 in Londen, zij de twee keer zo oude Hollywooddiva, die hij stem-oefeningen hoorde doen als hij in het trappenhuis liep.

Als een blok

Grahame werkte bij een toneelgezelschap in Londen en speelde er in klassieke stukken. Op een dag, als ze hem de trap op hoort komen, doet ze haar deur open: kan ze misschien een T-shirt van hem lenen? Een paar dagen later: heeft hij wat geld voor de tram voor haar? En weer later: heeft hij soms zin met haar op Staying Alive van The Bee Gees te dansen?

Turner zei ja, en van het een kwam het ander: hij viel als een blok voor die 'levendige, mooie, bedwelmende vrouw' en ze werden geliefden, ondanks alle verschillen in leeftijd, achtergrond, status en carrière. En Turner weet het zeker: 'Ze was net zo gefascineerd door mij als ik door haar, door mijn achtergrond, mijn grote familie, waarvan de meesten nog in Liverpool woonden, die gezelligheid die ze meekreeg de paar keer dat we er op bezoek waren: het fascineerde haar en ze wentelde zich erin. Misschien wel omdat ze het nooit had gekend, maar het zo graag wilde, een normaal leven, in de dynamiek van een grote familie.'

Titanic

We rijden langs de opgeknapte pakhuizen langs de haven. Turner wijst naar een dok: 'Daar, waar de Titanic te water is gegaan, heb ik met haar gelopen.' Eind jaren zeventig was de stad een stuk minder aantrekkelijk dan nu. Liverpool was arm en rauw, een havenstad vol arbeiders. 'Het deed haar niets. Als we uitgingen, vond ze het fijn dat ze kon opgaan in de massa, dat niemand iets van haar moest. Kun je nagaan, in de jaren vijftig was ze een high profile actrice en woonde ze in een groot huis in Hollywood, met Humphrey Bogart en Lauren Bacall als buren.'

Net als het boek spitst de verfilming van Film Stars Don't Die in Liverpool zich toe op het einde van Grahames leven. Hun relatie , die af en aan ongeveer drie jaar duurde, was al voorbij toen Turner in het najaar van 1981 een telefoontje kreeg van een theater in Lancaster: Grahame was ernstig ziek en vroeg naar hem. De kanker, waarvan ze zes jaar geleden genezen dacht te zijn, was terug. Ze vroeg Turner of ze 'alsjeblieft' een paar dagen naar Liverpool mocht komen, om aan te sterken bij zijn ouders.

Artikel gaat verder onder video.

Die laatste dagen van haar leven, waarin Grahame elk decorum moest laten varen en Turner en zijn moeder (in de film gespeeld door Julie Waters) haar verzorgden, daarom draait het in boek en film: de aftakeling van een Hollywooddiva.

Maar hoe fraai Annette Bening haar ook neerzet, en hoe leuk ook Jamie Bell (de inmiddels volwassen ster uit Billy Elliot) de rol van Peter Turner vertolkt, na afloop van de ontroerend romantische film blijf je met vragen zitten. Want wie wás die vrouw nu eigenlijk, over wiens verleden in de film van alles wordt gesuggereerd, en die tegen het slot nog even opduikt in archiefbeelden, als ze - onhandig - haar Oscar in ontvangst neemt?

Er is veel geschreven over Gloria Grahame, maar volgens Turner zijn het vooral roddels. 'Ze was een gesloten vrouw en gaf geen interviews. Dat werd haar door societyjournalisten als Hedda Hopper en Louella Parsons niet in dank afgenomen. Als Gloria niets wilde zeggen, dan verzonnen ze het zelf wel.'

Mannenverslindster

Gloria Grahame zou een man eater zijn geweest, een mannenverslindster. Dat ze vier echtgenoten versleet en vier kinderen van verschillende vaders had, was echter niet per se opzienbarend in het Hollywood van die tijd (Elizabeth Taylor trouwde en scheidde vier keer binnen tien jaar). Ook zou ze tijdens haar tweede huwelijk, met Nicholas Ray, de regisseur van In A Lonely Place, diens 13-jarige zoon hebben ontmaagd. Peter Turner wil er niets van weten. 'Waar heb je dat dan gelezen?' zegt hij fel. 'Het klopt dat ze in 1960 trouwde met Tony Ray, de zoon van Nicholas. Maar de roddels over de ontmaagding gaan over 1951. Dacht je nou echt dat Gloria in 1953 een Oscar had gekregen als ze het bed had gedeeld met een minderjarige? Het is Nicholas Ray geweest die de roddel de wereld in heeft geholpen. Pas later, toen hij het niet kon hebben dat zijn zoon gelukkig met haar was. '

De vraag blijft waarom haar carrière na die Oscar-uitreiking zo snel in het slop raakte. Neem haar rol als het gangsterliefje Debby in The Big Heat, de misdaadthriller uit 1953 van Fritz Lang, een acteerprestatie van formaat. Ze kan lichtvoetig en grappig zijn, bijvoorbeeld als haar echtgenoot (Lee Marvin) haar in haar nek kust en 'hé, dat is een lekker parfum' zegt. Haar antwoord: 'Het is iets nieuws, het trekt insecten aan en stoot mannen af.'

Karakteractrice

In dramatische scènes is ze niet minder sterk. Als Lee Marvin hete koffie in haar gezicht gooit, lijkt haar hysterische reactie levensecht, alsof ze één is met haar rol. 'Dat klopt', zegt Turner, 'ze was een karakteractrice. Toch wist Hollywood niet goed wat ze met haar aan moesten. Ze kon acteren, maar ze was geen makkelijke vrouw. Ze had haar nukken. Ze improviseerde, haar teksten zei ze nooit twee keer hetzelfde. En er was haar uiterlijk. Ze was mooi, maar ze was geen Marilyn Monroe.'

Was ze verslaafd aan plastische chirurgie, zoals wordt beweerd? 'Ze heeft wel dingen laten doen aan haar gezicht, maar dat moest van de studio. Actrices kregen een contract en moesten doen wat van hen werd verwacht. Cosmetische chirurgie was in die tijd in opkomst. Iedereen liet wat doen. Monroe haar neus en haar kin, Marlene Dietrich haar jukbeenderen, Rita Hayworth haar haarlijn. Het was nietdat Gloria het zelf zo graag wilde, ze werd er in gepraat. Juist omdat ze niet precies wisten wat ze met haar aan moesten. Dan maar wat vollere lippen.'

Uiterlijk

Toch is Grahame zowel in de film als in het boek voortdurend met haar uiterlijk bezig. Nog op haar sterfbed maakt ze zich op en vraagt ze om haar beautycase. Een van de eerste ruzies met Turner ontstaat als hij haar in een vlaag van woede 'oud' noemt. Turner: 'Het leeftijdsverschil was natuurlijk wel een gevoelig punt voor haar. Bovendien, in die tijd was je als vrouw in Hollywood oud als je de 40 was gepasseerd. Vergeet niet hoe moeilijk dat voor al die actrices is geweest. En nog steeds trouwens.'

We rijden langs de locatie waar Turner en zijn ouders in de film wonen. Het is een piepklein arbeidershuisje in een typisch Engels straatje. 'Regisseur Paul McGuigan vond het huis waarin ik ben opgegroeid met mijn acht broers en zussen te sjiek. Hij wilde dit kleinere huis, omdat dat het contrast tussen de Hollywoodster en haar Britse vriend beter zou verbeelden. Maar destijds was ons huis beslist niet sjiek.'

Teruggehaald

We rijden verder naar het huis waar Turner opgroeide en stappen uit. Het is al bijna donker. Turner wijst naar de tweede etage. 'Daar verbleef Gloria de laatste dagen van haar leven.' Hij loopt naar de deur. 'Hier werd ze diep in de nacht op een stoel naar buiten gedragen en in een taxi naar het vliegtuig gezet. Het heeft jaren geduurd voor die herinnering wat zachter werd. Dat is voor mij het ergste geweest, dat haar kinderen haar terwijl ze stervende was nog naar Amerika hebben teruggehaald.'

Nee, naar Grahames begrafenis is hij niet geweest. Pas jaren later zag hij haar graf, toen hij de eerste gesprekken voerde met filmproducent Barbara Brocolli. En nu is er dan eindelijk de film die hij al voor zich zag toen hij in 1984 begon te schrijven. Nog eenmaal beleeft hij alles opnieuw. Hij wil niet dwepen. De pijn is verwerkt en na Gloria heeft hij nog vele relaties gehad. Maar toch, die met haar blijft onvergetelijk.

Als we even later langs The Liverpool Philharmonic rijden, laat Peter de taxi nog een keer stoppen. Hij gaat naar binnen en vraagt aan de jongen achter de balie hoeveel bezoekers afgelopen maandag de première van Film Stars Don't Die in Liverpool zagen. 'Zestienhonderd', zegt de jongen.

'Ik wilde het even precies weten,' zegt Turner trots. 'Het is namelijk mijn film.'

_{Film Stars Don't Die in Liverpool draait nu in de bioscoop.}

Jongere hij, oudere zij

The Graduate (1967) is wellicht de bekendste film waarin een oudere vrouw het aanlegt met een jongere man. Anne Bancroft, de actrice die in The Graduate Mrs. Robinson speelt, was echter maar zes jaar ouder dan Dustin Hoffmans 29-jarige 'graduate'. In To Die For (1995), waarin tiener Jimmy (Jaoquin Phoenix) als een blok valt voor Suzanna Stone (Nicole Kidman), is het leeftijdsverschil slechts 7 jaar. In The Reader (2008) valt puber Michael voor kampbewaarder Hannah (Kate Winslet), leeftijdsverschil: 15 jaar. Met Notes on a Scandal (2006) gaat het ergens op lijken: docente Zoë (Cate Blanchett) scheelt liefst twintig jaar met student Steven. De hoofdprijs gaat naar Harold and Maud (1971). 'Wat me bezighoudt, Harold, is dat je naar bed wilt met je oma', zegt zijn psychiater. Wat klopt: ze schelen 52 jaar.