HOKJESGEEST EN SUBGENRES
Heavy metal: lange haren, born to be wild, non-conformisme en vrijheid? Je wilt het geloven, maar wie duikt in de genres, de subgenres en de fusion genres van de harde muziek, kan niet anders dan concluderen dat de metal ten prooi is gevallen aan een voor de muziek ongekende hokjesgeest....
Death metal (of grunt metal) bijvoorbeeld, is een subgenre van de trash metal, die natuurlijk valt onder de heavy metal. Maar death metal kan weer worden onderverdeeld in melodic death metal (melodieuzer), technical death metal (technischer), brutal death metal (bruter), Florida death metal (uit Florida), blackened death metal (death met black metal invloeden), deathrash (death met trash), Scandinavian death metal (uit Zweden) en grindcore (death met hardcore). En dan zijn er van de grindcore ook wel weer een paar afsplitsingen te trekken.
‘Puur referentiekader’, zegt hoofdredacteur Mike van Rijswijk van metalblad Aardschok. ‘Bedacht door de metal-media om de lezer aan te geven waar een besproken plaat op lijkt.’ Dat referentiekader is dan wel aardig uit de hand gelopen. De paginalange lijsten met subgenres in de metal zijn steeds meer een maatstaf geworden om een band naast te leggen en te beoordelen. Of liever gezegd: een stok om een band mee te slaan.
De plaat Soul Survivor (1996) van de Zeeuwse death metal-band Gorefest werd na verschijnen door de kritiek en fans neergehoekt met het argument: geen echte death metal. André Verhuysen, Gorefest-kenner, publicist en organisator van het metal-festival Dynamo Open Air: ‘De mannen van Gorefest werden wat ouder, ze hadden een beetje genoeg van de death en maakten een plaat waarin ze af en toe klonken als de sleaze rock-band Thin Lizzy. Dat pikten de fans niet.’ Gorefest ging na Soul Survivor uit elkaar. Om in 2004 weer bij elkaar te komen, en een plaat te maken als La Muerte (2005). Verhuysen: ‘Toch weer pure death metal.’
Ook in de black metal, de stroming die zich toch aan louter satanische regels zou moeten houden, is het soms knibbelen aan de grenzen van het geoorloofde. Duikt in de nieuwe plaat van black metal-grootheid Darkthrone een synthesizer-klanktapijtje op, dan lezen we op de black metal fansites: ‘Tóetsen, dat kan geen black metal meer zijn. Voortaan toch maar rangschikken onder melodic death metal.’
[Zie verder pagina 4]
BRUTER, HARDER... DRONE
[vervolg van pagina 3]
Het ligt besloten in het genre van de heavy muziek: de neiging steeds sneller te spelen, steeds harder, bruter, heavier. Een metalhead wil na de speed van Judas Priest de trash van Metallica. Dan de pijnbankdreun van Slayer, enzovoort.
Een belangrijke ontwikkeling in de metal is dan ook de stijgende lijn richting oorverdovendheid. Memorabel markeerpunt op die lijn is de intrede van de deathgrunt in 1987, wanneer de band Death een scheur opentrekt en een nieuw genre tot leven wekt: de death metal. De zang is hier verworden tot een donkere doodskreet die rechtstreeks uit de onderbuik naar het strottenhoofd wordt gestiet. Deze angstwekkende reutel ligt op een (spijker)bedje van dubbele bassdrums (twee bassdrums en twee pedalen: de drummer trekt een sprintje) en extreem snelle gitaarriffs op gilsterkte die in paniek om elkaar heen wentelen. Herrie, maar onwaarschijnlijk muzikaal en virtuoos.
Verwant aan de death komt begin jaren negentig de black metal onstuitbaar opzetten vanuit Noorwegen en Zweden: zelfde meteorietinslag van razendsnelle dubbele bassdrums, zelfde orkaan van met plectrum versneden bas en gitaar, en een satanische wurgkreet waarover nog een stervend speenvarken krijst. Alsof je de poorten van de hel opentrekt tijdens het drukste folteruurtje.
Met de death en de black metal leek de ontwikkeling van de metal in de hardste regionen min of meer tot stilstand te komen. Volgens André Verhuysen van Dynamo Open Air omdat hier duidelijk een grens was bereikt. ‘Het kon eigenlijk niet harder en gemener. Omdat het ergens toch ook muziek moest blijven. Dus de laatste tien jaar is er nauwelijks ontwikkeling in de death en de black metal. Je kunt zeggen dat de stijl zich heeft uitgevonden en bewezen als waardig subgenre, maar evengoed dat een punt van verzadiging is bereikt.’
Zo raar is het dus niet, zegt Verhuysen, dat de hardste metal zich de laatste jaren haaks beweegt op de sneller-en-bruter-lijn, als een van de merkwaardigste subgenres die de heavy muziek in bijna vijfendertig jaar heeft gekend: de drone.
Bands als het Amerikaanse Sunn 0))) verspreiden live en op cd muziekgolven die zo laag zijn in frequentie, dat ze eigenlijk niet meer hoorbaar zijn maar uitsluitend voelbaar in de buik. Een ritme ontbreekt, maar de dreun (of drone) van uit elkaar rafelende bastonen wordt bijna een beat, zij het de traagst mogelijke. Luidsprekers in de huiskamer begeven het, de scheuren trekken door de muren van de concertzaal.
Is dit nog metal, vraagt de vertwijfelde metalhead die is blijven hangen bij Slayer zich dan af. Ja, zegt Sunn 0))), want luister naar Cursed Realms (Of The Winterdemons), op de laatste plaat Black One: donker, duister, pure evil.
