Hoe pak je iets vast in virtual reality? Met slimme handschoenen

Ik sta in een kleine, donkere theaterzaal. Op het plankier een operazangeres, die met gemak de hele bühne vult. Ik zie lege rode stoelen en de contouren van de loge boven mij. Die hangt zo laag dat ik mijn arm maar hoef uit te strekken om de onderkant aan te raken - ware het niet dat ik geen handen heb waarmee dat zou kunnen.

Dat kan kloppen. Want ik bevind me in een virtual reality. Het theater, de zaal, de diva en de loge zijn onderdeel van een schijnwereld uit de computer, bedacht door de Haagse 'interactieve illustrator' Daniel Ernst. Zijn jongste werk, Die Fernweh Oper, is volgende maand te zien in het Nederlands paviljoen op de Frankfurter Buchmesse.

De neiging om in een digitale luchtspiegeling dingen aan te raken is een sensatie die iedereen beleeft die voor de eerste keer een VR-bril als de Oculus Rift, Vive of Gear op zijn hoofd zet. Vroeg of laat probeer je naar je handen te kijken. Blanco. Hoe hard je er ook mee voor je VR-vizier wappert, je handen verschijnen niet in je virtuele gezichtsveld.

Als het aan Dexta Robotics ligt komt daar snel verandering in. Na drie jaar zwoegen heeft deze Chinese starter een werkende versie klaar van de Dexmo, een mechanische hand die de drager ervan in een virtuele werkelijkheid echt laat voelen. Als je in een VR-game een zwaar machinegeweer omklemt, voelen je vingers de contouren van het wapen. Speel je een virtuele chirurg dan kun je dankzij dit exoskelet een scalpel in een ziek lijf zetten en de weerstand van het weefsel voelen.

De Dexmo, zeggen de ontwikkelaars, stelt je in staat om in een virtuele omgeving het verschil te ervaren tussen harde en zachte materialen. Een stenen kei voelt anders aan dan een plastic badeendje.

De Dexmo trek je aan als een handschoen. Elk van je vingers zit verbonden aan een veer met een motortje dat harder aan je vinger trekt naarmate je een steviger, zwaarder of groter object vastpakt. Force feedback noemen ingenieurs dat. Zo imiteert de mechanische hand in een schijnwereld de krachten die je in de werkelijkheid in je hand zou voelen.

Dexta Robotics is nog wel even verwijderd van een product dat je morgen in de winkel koopt. Er zijn nog geen VR-games of toepassingen die het gebruik ervan ondersteunen. Het is een nogal groot geval, vergelijkbaar met de handschoen waarmee de catcher in het honkbal ballen opvangt. Het oogt ook nog iets te veel als de robothand die Arnold Schwarzenegger in Terminator 2: Judgement Day onthult door het vel van een van zijn armen te trekken.

Dan zijn ze bij Manus (Latijn voor hand) verder. De gelijknamige VR-handschoen van een groepje (oud-)studenten van de TU Eindhoven is al te koop voor ontwikkelaars en is zo alledaags als het maar kan.

Met de Vive, de VR-bril van mobieltjesbouwer HTC en gamesmaker Valve, kun je al wel twee handen tevoorschijn toveren in virtual reality, dankzij twee besturingspookjes die je in je handen houdt. Daarmee kun je objecten betasten en sturen. Bootsen ze handen na, dan verschijnen die in beeld, als loszwevende lichaamsdelen. Maar die virtuele handen zijn vrij bonkig en ja, er is geen beter woord voor: onhandig. Als je naar iets grijpt, stuiteren objecten vaak weg als je ze iets te onverhoeds aanraakt, met de slowmotionbewegingen van een astronaut op de maan.

De Eindhovense Manus geeft je échte handen in een VR-wereld, met échte vingers. De draadloze handschoenen zijn uitgerust met vijf flexibele sensoren die onder meer de buiging van de vingers en de positie en rotatie van de hand meten. Zo laat Manus je redelijk nauwkeurig zaken grijpen, oppakken en verplaatsen.

De makers zien ook toepassingen buiten de virtual reality voor zich, zoals de bediening van huishoudelijke apparatuur of drones. 'En denk aan het bedienen van machines in een fabriek, in zo'n omgeving kan een handschoen heel waardevol zijn', stelt Jelle Stumpel in het universiteitsblad Cursor.

Een ander soort VR-handschoen is in de maak in Mexico. Starter Vivoxie toonde de PowerClaw twee weken terug op de gamesbeurs Gamescom in Keulen. Het laat de dragers voelen of objecten in virtual reality koud of warm zijn, een ruw of glad oppervlak hebben en of ze trillen of stilliggen. 'Stel je een sneeuwballengevecht voor in virtual reality waarbij je de koude van de sneeuw kunt voelen', adus een medewerker op de stand.

Ook Vivoxie zoekt ontwikkelaars die zijn PowerClaw een plekje geven in games en andere apps. Erg hard gaat het nog niet. De Mexicanen hebben via crowdfunding op Indiegogo pas 2 procent opgehaald van de 55 duizend dollar die ze nodig hebben om hun VR-handschoen in productie te nemen. De campagne sluit over een maand.

In Cursor zegt Manus-medebedenker Stumpel dat 'VR en Manus deel uitmaken van een toekomstbeeld dat een stuk dichterbij is dan veel mensen denken.' Maar dat voelt kennelijk nog niet zo.

Hulpmiddelen

De opmars van virtual reality heeft ook een stroom aan toebehoren op gang gebracht. De handschoenen zijn een van de vele producten die dit jaar op de markt komen of inmiddels zijn gebracht. Zoals de Virtuix Omni, een kleine loopband met een harnas, die je in staat stelt om door een virtuele omgeving te lopen en zelfs te rennen zonder dat je in het echt tegen de muur van je kamer knalt. Prijs rond de 900 dollar, inclusief een paar schoenen op maat en verzendkosten.

Bewegen en toch blijven zitten? Dan valt de aanschaf van de Roto te overwegen, van net geen 500 dollar in de voorverkoop, porto en BTW nog niet meegerekend. Deze interactieve luxeuze VR-bureaustoel draait mee met het beeld in bijvoorbeeld een virtuele autorace of een rit in een virtuele achtbaan.

Wil je tijdens een game de inslag van kogels op je lijf voelen? Dat valt te regelen met het 3RD Space Gaming Vest, voorzien van kleine luchtcompressoren die tikjes op je lijf geven als je in een computerspel wordt geraakt of geslagen. Het kogel-imiterende vest is te bestellen in vier maten en kost 139 dollar, zonder BTW of bezorgkosten.

De wereld rondfietsen zonder je huis te verlaten kan met de Virzoom, een hometrainer geschikt gemaakt voor virtual reality. Ondanks de prijs van 400 dollar is de fabrikant al door zijn eerste partij heen.