Hoe Nederlandse rocksterren Engels leren (+ gratis les!)

Neem nou Lost van Anouk: prachtig liedje, mooie tekst. Maar dan die ene regel: 'your voice makes my skin crawl'. Anouk wil zeggen dat ze zijn stem zo mooi vindt, dat hij haar kriebels bezorgt, maar de uitdrukking die ze gebruikt, duidt op kippenvel van het onaangename soort. Anouk zingt: 'Je stem vervult me met walging.'

Zonde, zegt Buffi Duberman (44), de lerares Engels van de Nederlandse popscene, 'Engelse coach' van Wouter Hamel, Racoon, Jacqueline Govaert, Tim Knol, Anneke van Giersbergen, Within Temptation, Kyteman, Dazzled Kid, Caro Emerald, van wie eigenlijk niet? Ze doceert aan de Rockacademie in Tilburg. Haar naam staat op ruim honderd Nederlandse cd's: niet voorop, niet tussen haakjes achter de liedjes, maar bij de bedankjes.

Wie contact met haar opneemt, zit voor hij het weet in haar groene achtertuin in Den Bosch. Ze heeft Bossche bollen gehaald en staat koekjes te bakken. Kleurrijk jurkje, bloem in het haar, hoge hakken ('maar van binnen ben ik half man, half labrador'). Ze spreekt Nederlands, Engels, dan weer Nederlands, met een grapdichtheid waar een stand-up comedian een puntje aan kan zuigen.

Niet zo vreemd dat muzikanten dol op haar zijn: een audiëntie bij Buffi is een warm bad, je wordt er knetterblij van.

Rock Your English!:
Deze zomer lanceerde ze haar eigen taalmethode, Rock Your English!: je Engels verbeteren en grammatica leren begrijpen aan de hand van popsongs. Artiesten werkten mee aan de begeleidende reeks videocursussen. Duberman doceert Engels áán muzikanten, maar ook mét muzikanten aan anderen.

'Wanneer je zegt: vandaag gaan we het over de present simple hebben, begint iedereen te gapen', zegt ze. 'Maar als je zegt: we bekijken de tegenwoordige tijd in Under The Bridge van de Red Hot Chili Peppers, dan gaat het leven.'

Ze is een Joods meisje uit New York. Welgestelde familie. Haar ouders rentenieren in Florida. Eind jaren tachtig werkte ze in een kliniek voor geboortebeperking. 'Als therapeut. Praten met tienermeisjes uit The Bronx die zwanger waren van hun verkrachters, dat werk. Wat ik nu doe, doe ik zonder diploma.'

IJzeren Gordijn
Ze werd in 1990 op vakantie in Tsjechië aangesproken in de trein: men was bezig een taalinstituut op te zetten voor 120 regeringsambtenaren die fatsoenlijk Engels moesten leren nu het IJzeren Gordijn was gevallen. 'Ik zei: hier dat contract, waar moet ik tekenen?'

Ze verdiende 80 cent per uur, woonde in een dorp van 800 inwoners en begon bij het instituut met één schoolboek uit 1977.

Na een jaar reisde ze haar hart achterna, naar Nederland, naar de jongen die ze in Barcelona had ontmoet. Hij bezorgde haar in 1990 een baantje als lerares Engels bij de nonnen in Vught. Ze bleef er elf jaar werken; haar Nederlandse vakantieliefde is nog altijd haar man.

Starmaker
De beslissende wending volgde in 2001 toen ze werd gevraagd taalcoach te worden voor de kandidaten van de talentenshow Starmaker op de zender Yorin, die de popgroep K-otic voortbracht.
'Ik wist meteen: dit is het', zegt Duberman. 'Engelse juf zijn voor jonge, creatieve, enthousiaste mensen die er helemaal voor open staan. Nog tijdens Starmaker klopten Dinand Woesthoff en Dennis van Leeuwen van Kane aan. Via hen ontmoette ik eerst Di-rect. Daarna Racoon en Jacqueline Govaert. Via haar belandde ik op de Rockacademie. Het ging allemaal vanzelf.'

Aanvankelijk was er scepsis ('Als er geld over is, huren we liever een stilist dan een lerares Engels'), maar die verdampte toen artiesten hoorbaar progressie boekten. Ze ontdekten dat Buffi Duberman, zoals ze het zelf verwoordt, 'vrolijk en fladderig is, maar niet stom'.
Ze coacht nu ook politici en filmacteurs, maar haar visitekaartje is haar begeleiding van Nederlandse popmuzikanten: uitspraakles, hulp bij songteksten, mediatraining voor iemand als Caro Emerald, die soms meerdere Engelstalige interviews per dag moet geven. 'Dan moet je niet steeds dezelfde voorbereide soundbyte oplepelen.'

'Met vrijwel al mijn artiesten werk ik aan de uitspraak: de 'th'-klank is berucht. Fransen spreken brother als 'brozzer' uit, maar Italianen en Nederlanders als 'brodder'. Daar schaaf ik aan.'

Backside
Ze somt ze zo op: de grappige taalfouten die Nederlanders maken, van 'I feel myself at home' ('ik betast mezelf thuis'), tot het gebruik van 'backside' ('achterwerk') waar 'achterkant' wordt bedoeld. Of: '3 A.M. in the morning'. Duberman, op z'n Fran Dreschers: 'Honey... 3 A.M. ís in the morning.'

Verraderlijker zijn de fouten die niet op de lachspieren werken, maar toch de verkeerde boodschap bevatten.

Duberman: 'Als je op liefdevolle toon wilt vertellen wat je geliefde altijd zegt, zeg je níet: She's always saying. Uit de combinatie van always plus ing-vorm spreekt ergernis. Je bedoelt: She always says. Dat is neutraal, maar vaak komt dat qua lettergrepen niet uit in de tekst. Daar zoeken we dan een oplossing voor.

'Ik ben altijd voorzichtig met songteksten. Het is een enorm voorrecht dat die artiesten me een plakje van hun ziel voorleggen. Ik mag hun tekst als eerste lezen en wil niet lomp strepen met de rode pen. Dus praat ik met ze: je zegt nu dit, is dat ook wat je bedoelt?'

Missen
Nederlanders vinden de verschillende tijdsbepalingen van de Engelse grammatica lastig. 'I missed you betekent: ik miste je toen, maar nu niet meer. Dat kan in een liefdeslied een pijnlijk foutje zijn. Wil je zingen dat je haar toen miste en nu nog steeds, zeg dan: I've been missing you.'

Ze is zelf geen muzikant en ook geen dichteres. Ze bekijkt teksten als een taalkundige, heeft geen boodschap aan recensentenmeningen.
'Ik ben een word nerd, meer niet. Maar soms raken mijn adviezen wel aan het artistieke proces van de songschrijver. In een liedje dat Sacha Skarbek met Krystl maakte, schreef hij: I wanna sink my problems into the ocean. Dat kan, maar het is geen krachtig beeld. Dan adviseer ik: I wanna drown my problems. Dan wordt het visueler: een zin met actie.'

Zo kan ze uren vertellen ('wil je nog een kopje mislukte espresso?') en ondertussen distilleer je haar beroepsethiek uit haar verhalen: ze zegt niet welke artiest een bepaalde malle fout maakte. Die keus is niet aan haar: een kwestie van discretie. En passant vertelt ze wel aan wie ze weinig hoefde te schaven: Bertolf, Janne Schra, Marinus 'Mr. A Balladeer' de Goederen.

'Buffi The Accent Slayer', 'The Grammar Fairy' van Den Bosch, stort een verse lading chocoladekoekjes in een plastic zak. 'Hier, voor thuis. Niet zo raar kijken, honey. Jullie Hollanders schrikken ervan, maar ik ben een Jewish momma uit New York die shit weggeeft. Deal with it.'