Hoe Barry Atsma internationaal doorbrak: ‘Ik ben Barry en ik ben een Nederlandse acteur’

Zeven jaar geleden besloot acteur Barry Atsma (46) de stap naar het buitenland te zetten. Dat heeft hem tot nu toe geen windeieren gelegd. De Volkskrant schetst in zes bedrijven het harde werk dat daarvoor nodig was.

Als je een groot acteur in een klein land bent − en in je vensterbank staat een Gouden Kalf − dan zou je weleens kunnen denken: wat nu? Begin 2017 deed de Volkskrant een quasi-serieus onderzoek op basis van het vermoeden dat Barry Atsma in elke Nederlandse film en serie zat. Dat klopte niet, maar zijn productiviteit in het taalgebied was wel fenomenaal. Kop boven het stuk: ‘We gaan nog veel van Barry Atsma horen’. Dat klopte wel. Datzelfde jaar speelde hij in de goed ontvangen tv-serie Klem de hoofdrol van Hugo Warmond, belastinginspecteur in het nauw, en werkte hij aan zijn snel groeiende, indrukwekkende buitenlandse cv. Met het echtscheidingsdrama The Split (Christie Carmichael) van de BBC, het Duitse Bad Banks (Gabriel Fenger), en een recente episode van Tatort (Maarten Jansen) en de Amerikaanse serie The Rook (Peter Van Syoc) speelt Atsma, volkomen overtuigend mogen we ook wel zeggen, sleutelrollen.

1 Op zoek naar internationale contacten

De eerste stap is het vinden van agentschappen in het buitenland. De film Komt een vrouw bij de dokter (2009) zorgde ervoor dat hoofdrolspeelster Carice van Houten werd benaderd door agent Kat Gosling van Troika Talent en het leverde haar een agentschap op in het Verenigd Koninkrijk. Gosling (38) was vervolgens ook geïnteresseerd in medehoofdrolspeler Barry Atsma . ‘Zodra ik de film Love Life (de Engelse titel van Komt een vrouw bij de dokter) zag, wist ik gewoon dat ik met Barry Atsma moest werken. Naast zijn uiterlijk vond ik zijn vertolking van de rol van Stijn meeslepend en hartverscheurend. Wij als publiek voelden alles wat Stijn voelde. Dat kunnen overbrengen maakt de rol in mijn ogen buitengewoon.’

‘Rond die tijd’, zegt Atsma, ‘ben ik ook in gesprek geraakt met collega Jeroen Willems. Hij vertelde mij over zijn werk in Duitsland en over zijn Duitse agentschap Above The Line. Acteur Marcel Hensema zit daar ook en die heeft toen een goed woordje voor mij gedaan bij zijn agent.’ Inmiddels is Lutz Schmökel ook Atsma's agent.

2. In beeld

Henneman, Gosling en Schmökel plannen met zo veel mogelijk producenten en castingdirectors introductiegesprekken om Atsma in beeld te krijgen. Dat zijn bijeenkomsten die niet per se op een rol of een productie zijn gericht. Het is een introductie, de specifieke rollen komen dan (als het goed is) later.

Volgens Atsma gaan die introductiegesprekken er simpel en recht voor zijn raap aan toe. ‘Ik zeg dan dat ik Barry heet en dat ik een Nederlandse acteur ben. Vervolgens vertel ik wat ik qua werk allemaal heb gedaan en vraag ik of ze mijn showreel willen zien.’ Een showreel is een portfolio op film, met goede foto’s en fragmenten van eerdere projecten. ‘Na de vertoning vertel ik dat ik graag in Duitsland of Engeland wil werken omdat het mij interessant lijkt om eens te kijken wat ik hier op kan bouwen.’

In Duitsland heeft de acteur elf van zulke gesprekken gehad. ‘De reacties zijn wisselend. An Dorthe Braker, een bekende Duitse castingdirector, vond mijn showreel verschrikkelijk en snapte niet dat ik in Duitsland wilde werken. Ze gaf aan dat het niets zou worden. Dat was superhard. Maar toen ik in 2018 Der Deutsche Schauspielpreis won voor de serie Bad Banks, kwam ik haar weer tegen. Ze vertelde me dat ik binnenkort een belletje van haar kan verwachten.’

Die rol in Bad Banks dankte Atsma aan Anja Dihrberg van het Duitse castingbureau Dihrberg Castings, een van de eerste mensen die Henneman en hij samen hebben gesproken. Atsma: ‘Ze was erg gecharmeerd van het lef waarmee een Nederlander in het Engels zegt: ‘I want to work in Germany.’ Ze begon heel hard te lachen en vertelde me dat ze enthousiast was en de uitdaging aan wilde gaan. Ze zei dat ik óf heel gek ben óf dat werken met mij heel leuk kan gaan worden, omdat ze er van mijn type niet zoveel hebben in Duitsland.’

Door Schmökel werd Atsma naar de Berlinale, het filmfestival van Berlijn, gestuurd om bij de Full House Meeting aanwezig te zijn. Dat is een bijeenkomst die wordt georganiseerd door zes grote Duitse agentschappen en waar iedereen uit de film- en televisiewereld is te vinden. Acteurs, regisseurs, schrijvers, producenten en castingdirectors lopen daar met een opgespeld naambordje rond om interessante mensen te ontmoeten. ‘Dat is een soort markt en ik zag er enorm tegenop. Ik werd namelijk een beetje gedwongen door mijn Duitse agent en ik sprak toen nog helemaal geen goed Duits. Ik liep daar dus maar een beetje rond.’

Toch kwam Atsma daar in contact met onder anderen Judy Tossell, producent van de Engelstalige film Hector and the Search for Happiness. ‘Dat was bizar. Ik was in gebrekkig Duits aan het praten en opeens vroeg ze aan mij hoe mijn Engels was. Ik gaf aan dat mijn Engels beter was dan mijn Duits. Vervolgens mocht ik auditie doen en kreeg ik een rol.’

3. De showreel

De drie agenten van Atsma houden samen alle audities in de gaten van producties die wereldwijd gemaakt worden. Zo is Gosling vooral bezig met Britse en Amerikaanse projecten, Schmökel met Duitstalige projecten en Henneman houdt hoofdzakelijk in het oog wat zich in de Benelux afspeelt. Als daar een rol voor Barry tussenzit, dan stellen ze die aan hem voor. Henneman (50): ‘Het is een kwestie van de juiste keuzen maken, waardoor de wereld het talent van Barry ziet. Dat heb je niet helemaal zelf in de hand. Je maakt die keuzen namelijk van tevoren. Je kijkt wie de regie en de productie doen en of het script goed is geschreven.’ Gebeurt er genoeg met het personage? Zit er diepgang in of is het eigenlijk een eendimensionaal karakter?

Als er een rol voor Atsma tussen zit en de acteur instemt, dan nemen de agenten contact op met de castingdirector, producent of regisseur. Vaak vragen die ook om zijn showreel. Dat promotiefilmpje is dus erg belangrijk. Henneman: ‘Laat zíén dat je kunt acteren, zeg ik altijd tegen acteurs. Veel maken een soort compilatie met mooie beelden en zetten er dan een muziekje onder. ‘Boeit ons niet hoe je het doet met een muziekje eronder’, hoor ik de castingdirector dan al zeggen.’ Atsma: ‘Als ik Hugo Warmond (uit Klem) naast Gabriel Fenger (Bad Banks), Christie Carmichael (The Split) en Johan de Witt (Michiel de Ruyter) zet, heb je verschillende tijden, verschillende typen en verschillende looks. Zo zien ze ook dat ik een acteur ben die het leuk vindt verschillende dingen te doen.’

4. Auditie met de selftape

Auditeren voor een buitenlandse klus doet Atsma met een selftape. Dat is een zelfgemaakt auditiefilmpje van hooguit vier minuten waarin acteurs een scène uit het script naspelen. Atsma, die er volgens Henneman ‘zeer bedreven’ in is, noemt het een soms ‘helse klus’, waarmee hij zo vijf uur bezig is. ‘Ik heb wel perioden gehad dat ik er een aantal per week opnam. Dat heb ik een tijd lang bij een studio vlak achter mijn huis gedaan, waar ik ze opnam met een klein team. Tegenwoordig voldoet een iPhone ook prima.’ Dan doet hij het alleen, soms met hulp van collega-acteurs of zijn vrouw Noortje Herlaar, ook acteur, die fungeren als tegenspeler. ‘Je moet ook een beetje creatief zijn, met het decor bijvoorbeeld. Een scène in de jungle neem ik in de tuin op en bij een scène in het ziekenhuis zet ik mijn bed in de badkamer. Het blijft improviseren, maar dat maakt het ook leuk.’

Atsma zegt na het opsturen van een selftape ‘negentig van de honderd’ keer niets meer te horen. In 5 procent van de gevallen wordt er gevraagd naar een vervolgtape of wordt hij uitgenodigd voor een ontmoeting. Bij de overgebleven 5 procent heeft hij de rol te pakken.

5. Spelen in een vreemde taal

Engels is voor Atsma geen probleem: zijn vader werkte voor Unilever en het hele gezin is meegereisd naar Engeland, Griekenland en Brazilië. Atsma bracht een groot deel van zijn jeugd door op Engelstalige scholen. Gosling: ‘Barry beheerst het Brits-Engels én het Amerikaans-Engels perfect.’ Atsma: ‘Engels is voor mij makkelijk. Dat merk ik ook met spelen. Voor mijn Duits moet ik heel hard werken.’

Sinds zijn eerste Duitse klus, de televisiefilm Göttliche Funken (2014) van regisseur Maria von Heland, bereidt Atsma zijn Duitse selftapes en projecten voor met de Duitse taalcoach Eva Pieper. ‘Ik voelde mij onzeker over de taal. Dat ben ik eigenlijk nog steeds.’ Zo intensief samenwerken met een taalcoach werpt een ander licht op zijn acteerwerk, ook in het Nederlands. ‘Wat ik zo leuk vind aan het internationale werk, is dat ik me goed heb moeten leren voorbereiden. Dat houdt je scherp. In Nederland gaat veel automatisch en deed ik soms achteraf gezien een beetje te makkelijk. Een zin in een script nam ik vaak maar gewoon aan. Als je dat niet doet, dan kom je op interessante gedachten en ook vaak op interessante keuzen die de schrijver heeft gemaakt. Dat helpt je om beter in de rol te komen.’

Atsma is net klaar met het filmen van het tweede seizoen van de Duitse serie Bad Banks. Voor het filmen begint reserveert hij een aantal dagen met Pieper om alles voor te bereiden. Op de draaidagen heeft hij voortdurend contact met haar via WhatsApp.

6. Het type Barry Atsma

Waarom gaan regisseurs voor de Nederlandse Barry Atsma en niet voor een goede Duitse of Engelse acteur? Castingdirector Dihrberg is ervan overtuigd dat het type Barry Atsma niet veel voorkomt in Duitsland. Dat type bestaat uit deze combinatie: een getalenteerde acteur, die uitstekend meerdere talen spreekt en er goed uitziet - vooral voor iemand van zijn leeftijd. In Duitsland vind je, aldus Dihrberg, bijna geen acteurs van die leeftijd die er zo goed uitzien. ‘Duitse acteurs zijn veelal opgeleid als theateracteur en doen minder om er goed uit te zien. Dus als je een combinatie van die twee tegenkomt, zoals bij Barry, is dat interessant om mee samen te werken.’ Atsma spreekt liever over aandachttrekkerij. ‘Ze zijn daar allemaal heel timide en correct. Een beetje gekte en openheid is ook een belangrijk onderdeel van het vak. Je moet een soort aandachtsprobleem hebben. En niet alle acteurs in Duitsland hebben dat aandachtsprobleem. Ik heb de aandacht nodig, anders zou ik niet voor dit vak hebben gekozen.’

_{Gijs Groenteman gaat in onze illustere archiefkast in gesprek met mensen die hem hebben verwonderd. Rapper Pepijn Lanen, schrijver Paulien Cornelisse en kunsthandelaar Jan Six passeerden al de revue.}