Het streamingtijdperk levert fantastische tv op, maar hoe brei je er een goed eind aan?

Is een tv-serie, vaak na vele seizoenen, eindelijk afgelopen, staat er alweer een prequel, sequel of reboot klaar. Zie Sex and the City, Game of Thrones en nu ook Dexter. Moeten fans daar blij mee zijn? Plus: series die heel goed of juist heel slecht aan hun eind kwamen.

Wie op maandagavond 13 december naar de negende en laatste aflevering van het derde seizoen van de Amerikaanse serie Succession wilde gaan kijken, deed er beter aan die dag sociale media te vermijden. In de Verenigde Staten werd de apotheose van het familiedrama over de steenrijke mediafamilie Roy (titel: ‘All the Bells Say’) een dag eerder uitgezonden. De Roys werden een etmaal lang trending topic, op een manier die in het serietijdperk niet meer was voorgevallen sinds ‘The Rains of Castamere’, de voorlaatste aflevering van het derde seizoen van Game of Thrones, beter bekend als de ‘Red Wedding’-episode. Ook hier een groot feest en ook hier een bloedbad (figuurlijk dan bij de Roys) dat we niet zagen aankomen. Met aan het slot van de aflevering (met niet-aflatende showstoppende scènes) een figuur die uit de schaduw treedt als een soort Judas in een zomers linnen pak, waardoor we opeens het hele seizoen in een ander perspectief zien. Kijkers deelden screenshots en dialogen uit eerdere afleveringen alsof het belastend bewijsmateriaal was of kwamen niet verder dan OMG!, in veelvoud. In een enkel geval sloegen kijkers met hun platte handen op het toetsenbord en stuurden dat als gestolde opwinding het net op.

En kijkers zonder een klassieke achtergrond, zoals de auteur van dit stuk, gingen op Wikipedia opzoeken wie Sporus was, aan wie zo veelbetekenend wordt gerefereerd tegen het slot, als voorschot op wat wel eens de centrale dynamiek voor een volgend seizoen zou kunnen zijn. Sporus, de gecastreerde ex-slaaf van keizer Nero, met wie hij trouwde omdat de jongen hem deed denken aan de echtgenote die hijzelf had doodgeslagen, we parafraseren. En zo is er wat in elke familie.

Spoiler alert

Misschien is dit het moment om te melden dat dit stuk gaat over de manier waarop populaire series omspringen met cliffhangers, of met die beladen laatste aflevering waar de makers het goed (zelden) of slecht (meestal) kunnen doen, althans in de ogen van de fans. En dat spoilers eigenlijk onvermijdelijk zijn als je het over eindes hebt (u bent hierbij gewaarschuwd).

Neem het slot van Dexter, althans het oude slot – voordat er een nieuw slot was, daarover later meer. Meningen over series en de manier waarop ze The End schrijven mogen alle kanten opschieten, maar er is zeldzame consensus over Het Slechtste Eind aller Tijden. En dat is dus het slot van het achtste en laatste seizoen van Dexter, een serie die begon in 2006 (voor de tijdlijn: een jaar voordat de iPhone werd gepresenteerd) en in 2013 afliep. Het slot van Dexter 8 ontbreekt in geen enkele van de vele, vele lijsten die online zijn aangelegd om de slechtste eindes te ranken. Alle seizoenen van Dexter zijn nu te zien op NPO Plus, in aanloop naar Dexter: New Blood, dat je van de makers eigenlijk geen Dexter 9 mag noemen.

Dexter was gebaseerd op de thrillers van Jeff Lindsay, maar het was vooral de samenwerking tussen de originele showrunner Clyde Phillips en hoofdrolspeler Michael C.Hall, waardoor Dexter, zeker de eerste vier seizoenen, een van de origineelste en macaber-humoristische series van de jaren nul was. Dat was ver voor het streamingtijdperk, zeggen we er maar voor de zekerheid bij, toen mensen dvd-boxen van serieseizoenen in de boekenkast begonnen te zetten in plaats van boeken.

Wraakmachine

Hall speelt een bloedspetteranalist van de politie in Miami, waar zijn zus Debra (de geweldige Jennifer Morgan) rechercheur is. Dexter heeft een geheime, duistere kant, die hij ‘zijn passagier’ noemt: hij is een seriemoordenaar. Zijn vader ontdekte Dexters passagier al in de kinderjaren en heeft Dexter opgeleid tot een eenmanswraakmachine, een killer die van het vinden, doden en opruimen van zijn slachtoffers een ambacht heeft gemaakt. In plaats van zijn neigingen te onderdrukken, viert Dexter ze bot op slechte mensen die buiten schot blijven, mede-seriemoordenaars bijvoorbeeld.

Veel van de plots in Dexter gaan over de problemen die zijn levensstijl met zich meebrengt, in de liefde en in de relatie met zijn zus en zijn collega’s. Voordat Dexter in de seizoenen vijf tot en met acht eerst langzaam, maar toen steeds sneller, zijn reputatie te grabbel gooide, was er seizoen 4 – tevens het laatste seizoen van Clyde Phillips, waarin Dexter serie-perfectie naderde. Het is het seizoen dat Dexter getrouwd is en vader wordt (zoon Harrison gaan we nog terugzien). En alsof het al niet lastig genoeg is om zijn behoefte om slechte mensen in stukken te zagen te combineren met de opvoeding van zijn zoon, treft hij in de Trinity Killer (een van de beste rollen van John Lithgow) een formidabele opponent. Het slot van de laatste aflevering kan in zijn gruwelijke vindingrijkheid en in de manier waarop een bloederige cirkel rond wordt gemaakt misschien alleen vergeleken worden met seriemoordenaarklassieker Seven van David Fincher. What’s in the box!? Perfect einde zou je zeggen. Sluit de boeken en laat de mythevorming beginnen. Vraag aan Fincher hoe hij de verleiding heeft weerstaan Seven 2 te maken. Maar zo werkt het dus niet bij series.

Clyde Phillips verliet de serie, maar producent Showtime zag in de enorme belangstelling voor het slot van seizoen 4 (geheel zonder de hulp van sociale media) juist een reden om verder te gaan. En zo kwamen er nog vier seizoenen, waarin de plots zich begonnen te herhalen en langzamerhand ontspoorden, alsof de makers niet meer wisten welke kant ze op moesten met het gegeven dat hun hoofdpersoon maar niet tegen de lamp liep.

Slechte afloop

En zo arriveerden we bij die laatste ongelukkige aflevering, waarin Dexter zijn eigen zus naar de andere wereld helpt, een zeilbootje een orkaan instuurt en dan in het allerlaatste shot opduikt als houthakker in Oregon. Dat shirt! Dat vlassige baardje! Dat shot is nog altijd in duizendvoud online terug te vinden, waar het langzamerhand een meme is voor elk moment dat een seriemaker de fans in de steek laat.

Werd er vroeger nog weleens wat afgesloten, nu zitten series (en films) in een reusachtige centrifuge van eindeloze herhalingen, remakes, reboots, sequels en prequels. Het streamingtijdperk heeft het mogelijk gemaakt om eindeloos in die oude series te blijven hangen, een soort nostalgisch visueel comfortfood. Nieuwe sociale media als Tiktok hebben het Friends-universum in duizenden minimomenten ontsloten voor een jonge generatie. En waarom zou je dan niet veel geld overhebben voor een reünie-uitzending? Waarom zou je dan niet de Sex and the City-vriendinnen bij elkaar brengen voor een nieuwe serie? En waarom zou je dan niet Dexter een nieuwe kans geven, die zo ongelukkig was achtergelaten in de bossen van Oregon?

Vanaf 20 december (bij de VPRO) krijgen we dus een herkansing van Clyde Phillips en Michael C.Hall om Dexter het vaarwel te geven dat hij wellicht, al is het vanuit serienostalgie, verdient. Na het zien van de eerste zes afleveringen van Dexter: New Blood kunnen we in ieder geval zeggen dat het niet tegenvalt. We zijn tien jaar verder en het is een goede beslissing om dat eeuwig zonnige Miami te verlaten. Dexter woont nu onder de naam Jim Lindsay in het fictionele stadje Iron Lake, in het winterse noorden van de staat New York, waar hij werkt in een wapenwinkel. Hij heeft zijn ‘duistere passagier’ er al tien jaar onder gehouden, maar in de eerste aflevering kan hij zich niet inhouden, wanneer hij een bijzonder onaangename man ontmoet, een bankier nog wel. En net als hij bezig is met zijn bloederige opruimwerkzaamheden, verschijnt zijn zoon Harrison terug in zijn leven. In de daaropvolgende afleveringen wordt snel duidelijk dat Harrison (Jack Alcott) wel heel veel op zijn vader lijkt. En dat de makers via deze 'Zoon van Dexter’-verhaallijn ook op zoek zijn naar een wat jonger publiek.

Ondertussen is geen titel uit het verleden meer veilig. Vorige week dook het bericht op dat er wordt gedacht aan een vervolg op Six Feet Under (2001-2005), de klassieke kroniek over een familie begrafenisondernemers. Het is net als Dexter een serie met Michael C.Hall (wellicht probeert hij zijn jeugd te laten herleven). Over het algemeen wordt het slot van Six Feet Under gezien als een van de beste slotscènes in de televisiegeschiedenis. Waarom die herinnering overhoop halen? Zou het niet een idee zijn, om die serie, zeg maar, niet weer op te graven?

Drie beruchte eindes

Lost

Titel: ‘The End’, dubbele aflevering 17 en 18, seizoen 6, 23 mei 2010

We zullen hier geen poging doen om het slot van de langlopende serie Lost uit te leggen, of zelfs maar te duiden in welk universum we uiteindelijk belanden en of we aan deze of gene zijde verkeren. Maar Lost was een serie waarbij de fans, vanaf het neerstorten van een vliegtuig op een mysterieus eiland in die eerste aflevering, elke verhaallijn aan een intense exegese onderwierpen. Wisten de makers zelf wel waar ze uiteindelijk waren beland? Was het mogelijk de vele fantheorieën in een soort fundamentele definitieve theorie onder te brengen? De meeste fans van Lost zullen ‘nee’ antwoorden. Maker Damon Lindelof sloeg later terug met zijn geniale The Leftovers (2014-2017), met een van de mooiste slotakkoorden uit de seriegeschiedenis.

Game of Thrones

Titel: ‘The Iron Throne’, aflevering 6, seizoen 8, 19 mei 2019

De meest geliefde serie op televisie stelde in het slotseizoen heel wat fans teleur. Maar hadden die mensen wel zitten opletten? Was het niet juist een beetje het ding van Game of Thrones dat de makers zonder aarzelen geliefde personages om zeep hielpen? Was niet in het eerste seizoen de ogenschijnlijke hoofdrolspeler vermoord, onthoofd nog wel? Aan het begin van het seizoen hadden veel kijkers hun geld gezet op Jon Snow en Daenerys Targaryen als het stel dat de Iron Throne zou bezetten. Dat liep anders, al was het maar omdat een goede afloop verraad zou zijn aan de wrede wereld die de makers hadden geschetst. Het wachten is nu op sequels en prequels die zich in datzelfde Westeros afspelen.

The Sopranos

Titel: ‘Made in America’, aflevering 21, seizoen 6, 10 juni 2007

Is het slot van The Sopranos het meest besproken serieslot ooit? Het is in ieder geval de grootste mindfuck die een maker ooit met toegewijde fans uithaalde. We zaten midden in een scène en toen ging het scherm op zwart. Na 86 afleveringen. En toen duurde het 11 seconden voordat de credits verschenen. 11 seconden! Er waren genoeg mensen die dachten dat hun televisie het had begeven. Met terugwerkende kracht werden de laatste beelden, waarin maffiabaas Tony Soprano (James Gandolfini) met zijn familie plaatsneemt in een diner uitvoerig bestudeerd. Wat betekende het dat we Don’t stop believing van Journey op de jukebox horen? Waarom kreeg dochter Meadow haar auto niet in het parkeervak? Wie was die vage figuur die meteen doorliep naar het toilet? Iedereen die The Godfather heeft gezien weet dat dat niet goed kan aflopen. En toen was het opeens afgelopen. Don’t stop...zingt Journey.

Drie schitterende eindes

The Wire

Titel: ‘-30-’, aflevering 10, seizoen 5, 9 maart 2008

Beste serie ooit? Of toch The Sopranos? (Of Breaking Bad?) Of moeten we eens ophouden met deze discussie? Trouwens: Succession! Nou was seizoen 5 niet het beste seizoen in de geschiedenis van The Wire, een ambitieus en panoramisch portret van boven- en onderwereld, politiek, journalistiek en onderwijs in Baltimore, te midden van een brute drugsoorlog. Maar in die laatste aflevering werden we er nog maar eens aan herinnerd wat voor televisiemonument het was. In een aantal ijzersterke scènes zien we hoe het met de vele personages verder gaat. Waar sommigen het redden vallen er net zo veel terug; dat is de dynamiek van de stad, waar geen plek is voor een happy end of voor helden. En als we de personages hebben gehad (gespeeld door acteurs die terug naar huis gaan) sluit maker David Simon af met foto’s van mensen die de gevaarlijke buurten van Baltimore hun thuis noemen. Ze gaan geen kant op.

Breaking Bad

Titel: ‘Felina’, aflevering 16, seizoen 5, 29 september 2013

Al die seizoenen lang zagen we hoe een scheikundeleraar transformeerde tot een gewetenloze drugstycoon. Het nobele doel (zorg voor zijn familie terwijl hij zijn kankerdiagnose geheimhield) verschoof naar de achtergrond. Het ging steeds meer over het consolideren van de macht in de drugshandel in en om Albuquerque. Maar in die laatste aflevering probeert Walter White (de briljante Bryan Cranston) alsnog zijn familie veilig te stellen, zijn tegenstanders uit te schakelen en neemt hij met een haast teder handgebaar afscheid van zijn drugslab, waar het allemaal begon. En dan eindigt het in geweld. Zes jaar na het slot kwamen de makers in 2019 met El Camino: A Breaking Bad Movie, die we als epiloog kunnen beschouwen.

Six Feet Under

Titel: ‘Everyone’s Waiting’, aflevering 12, seizoen 5, 21 augustus 2005

Hebben we ooit zoveel tranen gelaten bij het slot van een geliefde serie (nee), als bij de laatste scène van Six Feet Under? De laatste aflevering van de serie over de familie Fisher en hun begrafenisonderneming begint atypisch, met een geboorte. In de laatste scène neemt Claire, het jongste lid van de familie, afscheid om aan haar nieuwe leven in New York te beginnen en rijdt op zo’n eindeloze Amerikaanse weg met Breathe Me van Sia op de achtergrond. Dat is op zichzelf al genoeg voor een waas voor de ogen. Maar dan zien we in een aantal flash forwards belangrijke momenten uit het leven van de Fishers en het moment van hun dood, met de datum erbij. Claire zelf zit in de laatste scène. Ze zal in 2085 op 102-jarige leeftijd overlijden, thuis met foto’s van al haar familieleden aan de muur. Kom daar maar eens overheen.