Het laatste station
't Was geen wonder dat Tolstoj de benen nam
In een oktobernacht in 1910 verliet de 82-jarige Lev Nikolajevitsj Tolstoj heimelijk zijn landgoed Jasnaja Poljana.
Hij ontvluchtte het luxueuze bestaan in zijn riante onderkomen dat niet met zijn idealen van een eenvoudig boerenleven strookte. Maar ongetwijfeld wilde hij ook ontsnappen aan zijn ontspoorde huwelijk en de verziekte sfeer op het landgoed.
In Het laatste station reconstrueert Jay Parini aan de hand van authentieke dagboeken, ooggetuigenverslagen en brieven Tolstojs laatste levensjaar. Leemten heeft hij, puttend uit eigen fantasie, opgevuld. Hoewel de scheidslijn tussen feit en fictie daardoor niet altijd duidelijk is, heeft hij een overtuigend, fascinerend beeld geschetst van deze ontluisterende periode in het leven van de grote schrijver.
Tolstoj was een megaster. Hij werd belaagd door een eindeloze stoet volgelingen. Tolstojs vrouw Sofja moest niets hebben van deze 'stinkende, ongemanierde discipelen' op het familielandgoed.
De afkeer van de 'tolstojanen' was geheel wederzijds. Een van hen, Tsjertkov, aasde op de auteursrechten op Tolstojs werk en overreedde de schrijver zijn testament te veranderen. Sofja deed er alles aan om de erfenis voor haar en de kinderen veilig te stellen. 's Nachts doorzocht ze Tolstojs papieren, op zoek naar bewijzen voor zijn verraad. Bovendien vermoedde ze een erotische band tussen Tsjertkov en haar man.
De twee kampen op Jasnaja Poljana deden niets dan intrigeren, spioneren, ruziën. Echtelijke twisten, hysterische aanvallen en halfslachtige zelfmoordpogingen van Sofja volgden elkaar op.
Geen wonder dat Tolstoj de benen nam. Hij zou echter maar kort van zijn vrijheid genieten: doodziek strandde hij in Astapovo, een stadje aan de spoorlijn. In een mum van tijd werd zijn onderkomen daar belegerd door bewonderaars, journalisten en sensatiezoekers. Ook Sofja snelde toe. Ze werd door Tsjertkov en de zijnen van Tolstojs sterfbed geweerd.
Al met al is het een wonder dat Tolstoj in zijn laatste levensjaar nog kans zag te schrijven en zijn leer van geweldloosheid bleef verkondigen.
