Het Drentse theaterstuk ‘Mammoet’ is een allegaartje van stijlen, inhoud en bedoelingen ★★☆☆☆

Mammoet heeft een origineel uitgangspunt, een paar indrukwekkende scènes, een aantal sterke spelers, fantastische muzikanten, maar voelt vooral net zo onvoorspelbaar en onstuimig als het weer.

Het tegenwoordige Drenthe wordt vooral gezien als een landschap van veen en zand, heide en schapen, en met rustieke schelpen aangelegde fietspaden voor bejaarde toeristen. Dat horen we althans in de voorstelling Mammoet van Stichting Het Pauperparadijs, die afgelopen zaterdag in première ging. Om aan dat clichébeeld een eind te maken heeft Tom de Ket (tekst en regie) met deze productie nu de opvolger van De Drentse Bluesopera en Het Pauperparadijs gemaakt. Mammoet is een voorstelling over de oertijd in Drenthe, gekoppeld aan het nu. Theater op locatie, in dit geval op het schitterende Buinerveld, dat dampende heideveld met schapen, naaldbomen in de verte, een grafheuvel en daarboven een indrukwekkende wolkenpartij. Theater voor een groot publiek, met een nogal uitwaaierend onderwerp. Wat hebben wij onze aarde, onze natuur, in de loop van miljoenen jaren allemaal aangedaan? Waarom lopen er nauwelijks nog dieren in de wei, maar slachten wij in dit land jaarlijks wel 5 miljoen varkens, 2 miljoen koeien en 550 miljoen kippen? Waarom zijn wij compleet van onze oorsprong losgeraakt? Hoezo beschaving? Welnee, wij leven nog steeds in een achterlijke cultuur, hoezeer wij met onze hoogmoed zelf zijn gaan geloven in onze morele onoverwinnelijkheid.

Dat is de interessante basisgedachte van waaruit Mammoet is gemaakt. Maar hoe maak je van zoiets belangwekkends theater dat èn over dit soort ethisch- ecologische vraagstukken gaat èn over de geschiedenis van een provincie èn dat ook theatraal en dramatisch spannend moet zijn? De Ket en zijn team van dramaturgen, vormgevers, choreografen en muzikanten – de lijst van medewerkers is indrukwekkend– kozen voor een raamvertelling over het wel en wee rond een fictieve spirituele leefgemeenschap die op zoek gaat naar onze oorsprong en waar het is misgegaan. Van daaruit gaan we terug in de tijd en wordt met oude mythen en sagen het leven van oervolkeren en hun rituelen nagespeeld. In de leefgemeenschap broeit intussen ook van alles: er zijn relatieproblemen, opstandige pubers, inhoudelijke discussies, ruzies en misverstanden.

Regelmatig wordt naar het heden teruggeschakeld en er zijn terzijde grapjes over theater en te vroeg opkomende acteurs. Ook moeten af en toe typisch Drentse zaken als het ontstaan van het hunebed en de herkomst van het veenlijk Yde (te zien in het Drents Museum) worden toegelicht of nagespeeld. Dat alles in grote massascènes met overdadig enthousiaste acteurs, veel groepsrituelen, samenzang (stijl: Keltische klaag- en volkszang) en heftige ensembledans. De mannen zijn gekleed in berenvellen met helmen en horens op hun hoofd, de vrouwen veelal in zwart-wittunieken. Ook zijn er opzichtige kostuums die een reuzenhert, mammoet of mythisch personage moeten verbeelden. Af en toe wordt er een flinke totempaal opgereden.

Het is nogal een allegaartje van stijlen, inhoud en bedoelingen. Af en toe komt er iets heel erg goeds langs, zoals in de scène ‘Requiem voor de dieren’ met een machtig mooi scheurende saxofoonsolo van Emiel de Jong. Sommige liedjes zijn ijzersterk en als er wordt ingezoomd op het onderwerp ‘bezit’ worden we met onze neus op de feiten gedrukt: onze westerse vrijgevigheid leidt enkel tot afvalbergen vol skipakken en kapotte dvd-spelers in een arm land als Namibië. Daartegenover staan soms ongrijpbare en veel te lange scènes, bijvoorbeeld die waarin de jacht op een mammoet wordt nagespeeld.

De onvermoeibare acteur Paul R. Kooij is de spil van deze voorstelling, als verteller en personage in een aantal oerverhalen. Onvermoeibaar neemt hij de rest op sleeptouw en houdt hij het publiek bij de les, met als hoogtepunt zijn performance over het loslaten van al ons bezit, waarbij hij doodgemoedereerd al zijn kleren uitdoet, op een minuscule onderbroek van berenvel na. Hij wordt begeleid door een grote groep acteurs, zangers en dansers – deels professioneel, deel gerekruteerd uit de regio, die vol enthousiasme regen, wind, bliksem en (komende week) de hitte trotseren.

Op de premièreavond afgelopen zaterdag daalde halverwege een felle regenbui over spelers en publiek neer, als een koude douche op een warme zomeravond. Mammoet heeft een origineel uitgangspunt, een paar indrukwekkende scènes, een aantal sterke spelers, fantastische muzikanten, maar voelt vooral net zo onvoorspelbaar en onstuimig als het weer.