Het begin van het voorjaar wil je herlezen

De Duitse filosoof Hans-Jürgen Hollenbach heeft nooit bestaan, maar in Het begin van het voorjaar brengt Patricio Pron hem tot leven als tijdgenoot en collega van Martin Heidegger. Hollenbach ontwikkelde het idee dat de geschiedenis alleen binnen de taal de status heeft van een verzameling gebeurtenissen die in een coherent verband met elkaar staan. Buiten de taal in de echte wereld dus is er geen sprake van oorzaak en gevolg, maar van discontinuïteit.

Martínez, een jonge Argentijn, raakt gefascineerd door Hollenbachs gedachtengoed. Hij wil een boek van hem vertalen (Betrachtungen der Ungewissheit) en neemt contact met hem op. De bejaarde filosoof houdt de boot af, maar Martínez neemt daar geen genoegen mee en pakt het vliegtuig naar Duitsland.

Tijdens zijn zoektocht naar Hollenbach lukt het hem aanvankelijk alleen maar om in contact te komen met mensen uit diens omgeving, onder wie een oud-collega, de vrouw en de dochter van de filosoof en een biograaf van Heidegger. Hun verhalen voeren terug naar de jaren dertig, toen Hollenbach zich net als Heidegger op complexe wijze tot het nazisme verhield. En dat geldt niet minder, net als bij Heidegger, voor de filosofische ideeën waarmee hij geschiedenis zou schrijven.

Het begin van het voorjaar pendelt op ongestadige wijze heen en weer tussen verhalen, tussen personages, tussen heden en verleden, tussen leven en herinnering. Even denk je dat de meanderende structuur van de roman een weerspiegeling is van Hollenbachs filosofie van de discontinuïteit. Maar daarvoor zijn de verhalen, gesprekken en monologen die Pron aan elkaar rijgt te spannend en te veel op elkaar betrokken. Bovendien werkt de roman naar een grote vraag toe: is Duitsland door een collectieve schuld op zich te nemen de individuele schuldvraag uit de weg gegaan?

Pron geeft geen eenduidig antwoord op deze vraag. Wel voegt hij een extra dimensie toe door tegen het einde bijna ongemerkt zijn vaderland Argentinië te betrekken in zijn intrigerende, razend knappe verhaal over de verstandverhouding tussen heden en schuldig verleden in Duitsland. Het begin van het voorjaar is zo'n roman die je onmiddellijk wilt herlezen, in de wetenschap dat je hem ook daarna nog lang niet uit hebt.