Hé, er zit écht een gat in het nieuwe boek van Martin Michael Driessen

Een omgekeerde trompe-l’oeil: een gat dat eerst gezichtsbedrog lijkt, maar bij nadere beschouwing wel degelijk een gat is. Christoph Noordzij ontwierp deze visuele valstrik voor Martin Michael Driessens novelle Het licht aan het einde van de loop. De auteur vertelt deze ‘autobiografie van een kogel’ geheel en al vanuit het perspectief van een wachtende .38-kogel in een Colt-revolver, die zich – net als de lezer – afvraagt wanneer en op wie of wat hij zal worden afgeschoten.

Noordzij’s vondst is eenvoudiger en daarmee raker dan Suzanne Deans meer gelaagde ontwerp uit 2013 voor Solo – A James Bond Novel van William Boyd. Uitgestanste kogelgaten in het stofomslag van Boyds Bond-hommage onthullen iets van de bloedrode boekband daaronder, waarop de inslagen ook nog (grafische) schroeisporen hebben achtergelaten.

Een voltreffer was in 2008 het omslag van de Penguin-editie van The Shock Doctrine, Naomi Kleins schotschrift over de opkomst van het neoliberale ‘rampenkapitalisme’. Het door Klein gesignaleerde geweld in de vrijemarktpolitiek weerspiegelt zich in het ontwerp van Jim Stoddart: een brute kogelinslag in het hart van de O – in dit geval geen echt gat, maar een ingemonteerde close-up.

Voor het oermodel moeten we terug naar James Bond. Door het enorme succes van de eerste Bond-film Dr. No, eind 1962, groeide de vraag naar Ian Flemings oudere verhalen over agent 007. Uitgeverij Pan bracht die daarom vanaf voorjaar 1963 in nieuwe omslagen op de markt, tegelijk met een gloednieuw Bond-avontuur, Thunderball.

De dubbele opdracht ging naar Raymond Hawkey, een jonge ontwerper die net naam had gemaakt met een hard-boiled omslag voor Len Deightons The Ipcress File. De Thunderball-cover draaide misschien minder om de kogelschade dan om de pikante blote rug, maar trof hoe dan ook doel. Er werden tegen de 2 miljoen exemplaren van het nieuwe Bond-verhaal verkocht, wat de ontwerper behalve een dankbrief van Fleming iets nog zeldzamers opleverde: een dubbel honorarium van Pan.