Hardcore Henry past in de rij van filmvernieuwers

De aantrekkingskracht, de buzz en het succes van het zinnelijke actiespektakel Hardcore Henry zijn eenvoudig te verklaren. Het begon met de sensationele videoclips die Ilya Naishuller, frontman van de Russische rockband Biting Elbows, enkele jaren geleden maakte ter promotie van zijn eigen muziek. Met The Stampede (2011) en vooral Bad Motherfucker (2013) maakte hij razendenergieke, vanuit de eerste persoon gefilmde geweldsfantasieën waarmee hij het internet op zijn kop zette én in contact raakte met actieregisseur en -producent Timur Bekmambetov (Night Watch, Wanted). Die wilde graag investeren in zo'n videoclip op speelfilmlengte.

Het loont om Hardcore Henry ook als zodanig te bekijken. Naishuller leende het verhaal en de esthetiek van first person shooter games als Doom, Quake en Half-Life, waarin de zwaarbewapende speler zich in doolhofachtige decors voorbij eindeloze hordes tegenstanders dient te werken. In de film kijken we door de ogen van ene Henry, een halfmechanische supersoldaat met geheugenverlies die, bijgestaan door de in verschillende gedaanten reïncarnerende Jimmy (Sharlto Copley), de telekinetische ontvoerder van zijn geliefde achterna jaagt.

Het is een smakelijk onzinnig kapstokje voor het spervuur van spektakel dat Naishuller op zijn publiek afvuurt. Henry ontsnapt uit een zeppelin, scheurt met een motor dwars door een rijdend busje, seilt van een gebouw ab, glijdt over de leuning van een roltrap, valt van een brug en ziet eigenlijk alleen een poging tot paardrijden mislukken. Scènes waarin niet de computereffecten overheersen, maar die aanvoelen alsof de cameraman de situaties daadwerkelijk ondergaat. Scènes die zo beweeglijk zijn dat ze niet voor iedereen zijn weggelegd, overigens. Maar wie blijft kijken, zal zich 90 minuten verbazen.

Of de film daarmee een nieuwe standaard zet in het actiegenre, zoals Bullitt (1968) dat deed voor de autoachtervolging of Die Hard (1988) voor films waarin terroristen in een afgesloten ruimte worden bestreden, is moeilijk te zeggen. Daarvoor is het verhaal vermoedelijk te rechtlijnig en te misogyn, terwijl emotionele identificatie met het zwijgzame hoofdpersonage tot het absolute minimum wordt beperkt. Natuurlijk, Hardcore Henry is opgetuigd op basis van een specifiek computergame-DNA met jonge jongens als voornaamste doelgroep, maar de positieve ontwikkeling die deze spellen hebben doorgemaakt is aan de makers van Hardcore Henry voorbijgegaan.

Dat neemt niet weg dat Naishuller zich voegt in een traditie van filmvernieuwers, zelfs al dateert de eerste volledig vanuit de eerste persoon gedraaide film uit 1947; privédetective Phillip Marlowe zagen we in Lady in the Lake zelfs zoenen vanuit het bewuste perspectief. Het verhaal gaat dat de Franse filmer Gaspar Noé die film ooit gedrogeerd bekeek en zo het zaadje plantte voor zijn tripfilm Enter the Void, waarin je door de ogen van het hoofdpersonage een DMT-trip ondergaat en het merendeel van de film rondvliegt vanuit het perspectief van zijn geest. En vanuit vergelijkbaar eerste-persoonsgeestperspectief vertelt de Nederlander Morgan Knibbe over Afrikaanse vluchtelingen in Europa in zijn bekroonde documentaire Those Who Feel the Fire Burning.

Die films onderstrepen dat Hardcore Henry slechts een zeer beperkt deel van zijn vertelmogelijkheden benut. Maar ook dat de film zijn zorgvuldig afgebakende ambities - meer dan de ultieme game-filmsymbiose wil dit niet zijn - volledig waarmaakt.