Halsbrekende ritmes van Hartongs Cubop blijven soepel veren

'De mazurka-prijs in Polen is gewonnen door een Chinees', meldde saxofonist Ben van den Dungen onlangs in een interview, om te illustreren dat etnocentrisch denken in de muziek volledig achterhaald is. Zelf speelt hij al sinds 1986 in Nueva Manteca, een groep die jazz en Afro-Cubaanse stijlen vermengt, en die bijna geheel uit Europeanen bestaat. Desondanks hebben ze in de VS, waar die mengvorm is ontstaan en waar ze een stuk minder uniek zijn dan in Nederland, dermate veel succes dat hun cd's door Blue Note worden gedistribueerd. De huidige tournee, met als gast de Braziliaanse trompettist Claudio Roditi, onderstreept nog eens waarom.

Het is niet zozeer dat Nueva Manteca het jazzmatig soleren over subtiel gelaagde Latin-ritmes beter beheerst dan andere groepen; sinds de jaren veertig, toen Dizzy Gillespie aan het fuseren sloeg, geïnspireerd door Cubanen als Mario Bauzá en Chano Pozo, en er klassiekers ontstonden als Manteca, wemelt het zeker in New York van de virtuoze percussionisten en koperblazers met lippen van staal, die met evenveel vuur en precisie te werk gaan. Maar de groep van pianist Jan Hartong, genoemd naar die klassieker, onderscheidt zich dankzij de originaliteit van het repertoire en de verfijning van de arrangementen.

De meeste nummers zijn bewerkingen van composities die voorheen als jazzstukken door het leven gingen, en 'gewoon' in vieren liepen. Geschreven door musici als Wayne Shorter en Freddie Hubbard, of door Gershwin, Irving Berlin en andere bij jazzsolisten populaire songsmeden. Muzikaal leider Hartong zet ambitieuze projecten op, zoals een 'Cubop'-versie van Porgy and Bess, of een mis waarin salsa en latin-jazz gecombineerd worden met Gregoriaans en Italiaans belcanto. De vernuftige manier waarop de contouren van de standards worden aangepast aan de Afro-Cubaanse ritmiek levert meestal een prettige verrassing op, zoals wanneer de bekende ballad What's New opeens swingt in zes-achtste.

Toch klinkt de groep geen moment gekunsteld. Aan de eerste voorwaarde, dat ook de meest halsbrekende ritmes soepel blijven veren, wordt ruimschoots voldaan. En de gastoptredens van Roditi, ooit lid van Gillespie's big band en een van de 'hoog-en-hard'-specialisten van een muzieksoort die het machospektakel niet schuwt, maakt duidelijk dat Nueva Manteca in elk geval in Jarmo Hoogendijk een solist heeft die op dit niveau moeiteloos meekan. De duels van de twee trompettisten, in de traditie van de cutting contests waarbij jazzkrijgers vroeger hun territoria verdedigden, zorgen voor vuurwerk en grote muzikale opwinding.

Frank van Herk