Groots en vluchtig beheerst de hype het internet

Een Amerikaanse tiener die huilt om Britney Spears, de uitdaging een eetlepel kaneel te eten of voor de lol iemand slaan. De afgelopen jaren hebben we het allemaal kunnen meebeleven, naspelen of erover meepraten, al dan niet met bijbehorende hashtags (mocht u dat alsnog willen doen: #leavebritneyalone, #cinnamonchallenge en #happyslapping).

Deze drie internethypes plus 69 andere zijn nu op een lange muur te bekijken in MOTI, Museum of the Image in Breda. Resultaat: een wirwar aan foto's en video's, meestal uit de hand gemaakt en dus pixelig of wiebelig.

Deze beelden werden iconisch, voor eventjes tenminste. 'We vonden dat deze hypecultuur onderzocht moest worden, ook al zijn het vluchtige beelden. Daarom nodigden we kunstenaars uit op de cultuur te reflecteren', zegt museumdirecteur Mieke Gerritzen. De kunstwerken worden in Planet Hype geflankeerd door die fotowand: een angstaanjagend grote beeldenbrij.

'Op onze longlist stonden er wel tweehonderd', zegt curator Ward Janssen die uit de representatieve hypes moest selecteren. 'We hebben gezocht naar een balans. Niet elk internethitje is een hype.'

Economische voordelen

Ook als een hype niet door een reclamemaker is bedacht, kan die economisch interessant zijn. Janssen: 'Hele internetsites baseren hun verdienmodel op hypes om zo veel mogelijk bezoekers en dus zo veel mogelijk advertentie-inkomsten te werven.'

Zelfs als een hype een akelige aanleiding heeft, kan er geld aan worden verdiend. Uit een inventarisatie van (Volkskrant-)beeldredacteur Frank Schallmaier blijkt dat je T-shirts en mokken kunt verkopen met Je Suis Charlie erop, nadat twaalf mensen zijn vermoord op een Parijse tijdschriftredactie. Het risico is wel dat de Charlie-campagne al is ingehaald voordat de merchandise in de winkel ligt.

Nasleep

Janssen: 'Je ziet ook dat hypes vaak een bepaalde nasleep hebben.' Zo kwam na de populariteit van planking (met gestrekt lichaam poseren voor een foto) owling, in gehurkte houding op iets hoogs poseren.

Die nasleep en naäperij kunnen zo hardnekkig zijn, dat soms het begin van een hype kan zoekraken. Filmmakers Bahram Sadeghi en Dikla Zeidler bezochten voor de tentoonstelling de initatiefnemers van twee verschillende trends: planking en de ice bucket challenge. De ene was een nieuwe manier om jezelf op een foto te zetten, de ander een methode om je fysiek en financieel te verbinden aan de strijd tegen de ziekte ALS. De bedenker van die ijswateruitdaging vertelt dat hij met verbazing zag dat zijn idee op internet zo populair werd dat anderen claimden dat ze het hadden bedacht.

Voor strategen die zelf een hype wil creëren, heeft Gerritzen een ontnuchterende voorlopige conclusie: 'Je hebt nooit controle, dat is juist het kenmerk van de hype. Het is een vorm van massahysterie.' Timing lijkt niet zo belangrijk, de wereld kan zich op internet zowel massaal opwinden over een rat die een stuk pizza meesleurt als over een schietpartij in Oregon.

Planet Hype, MOTI, Breda, t/m 13/3.